Rogowacenie mieszkowe (okołomieszkowe, przymieszkowe) to łagodna w przebiegu choroba dermatologiczna skóry, która może pojawić się zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Jej głównym objawem są pojawiające się na skórze czerwone grudki przypominające wyglądem gęsią skórkę. Jakie są przyczyny rogowacenia mieszkowego? Jak leczyć rogowacenie okołomieszkowe u dzieci?

Rogowacenie mieszkowe u dzieci

Rogowacenie mieszkowe (keratosis pilaris) jest dość powszechnym problemem dermatologicznym, najczęściej występującym u niemowląt i młodzieży (rzadziej w wieku dorosłym). Objawy rogowacenia mieszkowego u dzieci często są błędnie diagnozowane jako skaza białkowa, atopowe zapalenie skóry, a nawet alergia, choroba ta nie ma jednak podłoża alergicznego. Może się natomiast zdarzyć, że rogowacenie mieszkowe u niemowlaka będzie współtowarzyszyło objawom AZS lub rybiej łuski. Mieszkowe zapalenie skóry u dzieci jest schorzeniem uwarunkowanym genetycznie z tzw. dominującym typem dziedziczenia, co oznacza, że choroba ujawnia się w każdym pokoleniu!

Objawy chorobowe najczęściej manifestują się w postaci czerwonych grudek przypominających gęsią skórkę oraz suchością, szorstkością i łuszczeniem się naskórka. W okresie niemowlęcym zmiany skórne najpierw pojawiają się na policzkach, choć z czasem mogą zajmować również inne partie ciała. Charakterystyczne jest to, że zmiany skórne pojawiają się okresowo, stan skóry znacznie pogarsza się jesienią i zimą, zaś latem ulega poprawie. Zasadniczo rogowacenie mieszkowe u dzieci zalicza się do łagodnych schorzeń dermatologicznych, jednak ze względu na prawdopodobieństwo współwystępowania innych chorób skóry nie należy odwlekać wizyty u dermatologa.

Przyczyny rogowacenia mieszkowego u dzieci

Dlaczego dochodzi do pojawiania się na skórze tzw. gęsiej skórki (tak potocznie nazywa się rogowacenie okołomieszkowe u dzieci)? Winne temu są zaburzenia procesów keratynizacji naskórka przebiegające z nadmiernym tworzeniem substancji rogowej, przy równoczesnym niedostatecznym usuwaniu jej z powierzchni skóry i gromadzeniu się jej wokół ujść mieszków włosowych. Oprócz uwarunkowań genetycznych jako czynniki ryzyka występowania rogowacenia mieszkowego wymienia się: nadmierne przesuszenie skóry, zaburzenia naczynioruchowe, nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy (przede wszystkim niedoczynność tarczycy), a nawet dietę ubogą w tłuszcze oraz niedobór witaminy A.

Objawy rogowacenia mieszkowego u dzieci

Widocznym objawem rogowacenia mieszkowego jest tzw. gęsia skórka, którą tworzą czerwone, chropowate grudki (czopy rogowe w obrębie mieszków włosowych) i nadmierna suchość skóry (skóra w dotyku jest szorstka niczym tarka). Pojawiające się na skórze zmiany są bardzo małe (zaledwie kilka milimetrów), początkowo mają jasnoczerwoną barwę, która z czasem ciemnieje (świeże grudki są niemal niewidoczne, są w kolorze skóry, można je jednak wyraźnie wyczuć pod palcami). Charakterystyczne jest to, że grudki zawsze tworzą skupiska zlokalizowane w obrębie mieszków włosowych – na twarzy (rogowacenie mieszkowe u niemowlaka najczęściej obejmuje policzki), na tylno-bocznej części ramion, na nogach (uda i pośladki) i górnych partiach pleców. W odróżnieniu od alergicznych lub atopowych zmian skórnych te związane z nadmiernym rogowaceniem ujść mieszków włosowych nie swędzą i nie bolą.

Leczenie rogowacenia mieszkowego u dzieci

Pojawienie się niepokojących zmian skórnych na ciele dziecka należy skonsultować z dermatologiem. Prawidłowo rozpoznane rogowacenie mieszkowe u niemowlaka lub dziecka (diagnostyka polega na wywiadzie i badaniu fizykalnym) zwykle nie wymaga żadnego specjalistycznego leczenia. Po pierwsze dlatego, że nie jest to schorzenie, które mogłoby zagrażać życiu, a ponadto często samoistnie mija (zwykle w okolicach szóstego miesiąca życia). Po drugie zaś dlatego, że nie ma skutecznej terapii, która mogłaby je wyleczyć! Nie należy jednak siedzieć z założonymi rękami, gdyż objawy można w stosunkowo łatwy sposób łagodzić. Wystarczy odpowiednia pielęgnacja skóry, która będzie skupiała się na nawilżaniu, zmiękczaniu i natłuszczaniu skóry. Takimi działaniami można szybko poprawić kondycję skóry dziecka.

Kluczowe jest to, aby wybierać kosmetyki hipoalergiczne o prostych składach bez konserwantów, kompozycji zapachowej i sztucznych barwników (a w przypadku preparatów myjących także bez silnych detergentów jak SLS lub SLES). Do mycia i pielęgnacji warto stosować emolienty, w kosmetykach należy szukać takich składników jak: witamina A, witamina E, masło Shea, alantoina, panthenol, aloes. Dodatkowo można miejscowo na zmiany skórne aplikować preparaty z mocznikiem, który jest substancją o silnych właściwościach keratolitycznych (złuszczających), czyli sprawnie usuwa nagromadzony zrogowaciały naskórek. Ważne jest, aby na rogowacenie okołomieszkowe u dzieci stosować produkty o odpowiednim stężeniu mocznika – poniżej 5. roku życia maksymalne stężenie wynosi 5%! Pomocne mogą być również kąpiele z dodatkiem soli kuchennej. Gdy zmianom towarzyszy stan zapalny skóry, lekarz może wprowadzić miejscowe środki o działaniu przeciwzapalnym. W przypadku rogowacenia mieszkowego właściwie nie stosuje się doustnego leczenia farmakologicznego.

Ze względu na genetyczne podłoże choroby nie istnieje żaden skuteczny schemat leczenia lub zapobiegania rogowaceniu mieszkowemu. Na szczęście schorzenie to jest łagodne i nie niesie za sobą zagrożeń dla zdrowia. Gdy rozpoznano rogowacenie mieszkowe u dzieci, rodzice powinni szczególną uwagę zwrócić na odpowiednią pielęgnację skóry, która będzie łagodzić objawy i poprawi kondycję skóry. Ważne jest stosowanie łagodnych preparatów myjących, delikatne złuszczanie naskórka np. z użyciem preparatów z mocznikiem oraz codzienna porcja substancji nawilżających i natłuszczających!