Choć ciąża jest przeciwwskazaniem do przyjmowania większości dostępnych leków oraz do stosowania wielu terapii, to trzeba wiedzieć, że ten stan nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepień ochronnych. Mało tego, niektóre szczepienia ochronne w ciąży są wręcz zalecane! Co daje szczepienie kobiet w ciąży?

Szczepienia ochronne w ciąży – dlaczego warto to robić?

Po przyjęciu szczepionki w organizmie zwiększa się stężenie określonych przeciwciał, których funkcją jest ochrona przed zachorowaniem, przed ciężkim przebiegiem choroby lub przed wystąpieniem powikłań. Jeśli chodzi o kobietę, która przyjęła szczepienia ochronne w okresie ciąży, to wyprodukowane przez jej układ odpornościowy przeciwciała nie tylko chronią jej organizm, ale i organizm dziecka – zarówno na etapie życia płodowego, jak i po urodzeniu. Przeciwciała powstałe w wyniku szczepień w drugim i trzecim trymestrze zostają przekazane noworodkowi. W ten sposób maluch zyskuje ochronę przez pierwsze miesiące życia poza brzuchem mamy, dopóki sam nie zostanie zaszczepiony.

Według zaleceń ekspertów i lekarzy na całym świecie szczepienia ochronne w ciąży mogą być stosowane, o ile oczywiście dana szczepionka została uznana za bezpieczną dla matki i dziecka. Za takie uważa się szczepionki inaktywowane, czyli zawierające martwe drobnoustroje lub tylko ich fragmenty (np. białka). Oprócz szczepień zalecanych każdej ciężarnej są też szczepienia, które w pewnych przypadkach muszą przyjąć niektóre mamy. Dotyczy to sytuacji, gdy szczepienie jest wskazane z powodu ryzyka ekspozycji na chorobę, która może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia matki i dziecka, np. podczas wycieczki do egzotycznych krajów lub z powodu kontaktu bądź potencjalnego kontaktu z określonymi patogenami, np. po ugryzieniu przez zwierzę podejrzewane o wściekliznę.

Jakie szczepienia ochronne w ciąży są zalecane?

Szczepionki bezpieczne dla kobiety w ciąży i dla płodu to te przeciwko grypie, krztuścowi oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B). A co ze szczepionką przeciw Covid-19? Jest ona uznawana za bezpieczną, dlatego wielu lekarzy rekomenduje swoim pacjentkom przyjęcie tej szczepionki (najlepiej około 16. tygodnia ciąży). Z wymienionych wyżej szczepionek dwie są szczególnie polecane dla ciężarnych, jest to mianowicie szczepionka przeciw grypie i szczepionka przeciw krztuścowi:

• szczepienie przeciw grypie

Zachorowanie na grypę w okresie ciąży może mieć ciężki, a nawet bardzo ciężki przebieg (organizm ciężarnej gorzej radzi sobie z walką z wirusem), ponadto obciążone jest groźnymi powikłaniami, w tym m.in. większym ryzykiem wystąpienia wad serca u płodu, poronienia, przedwczesnego porodu i niskiej masy urodzeniowej dziecka. Dlatego też szczepienie przeciw grypie w ciąży jest wskazane dla każdej kobiety!

Według dotychczasowych obserwacji nie stwierdzono wzrostu ryzyka komplikacji dla przebiegu ciąży i występowania wad rozwojowych płodu, a także większej częstotliwości poronień u kobiet przyjmujących szczepionkę przeciw grypie. Oznacza to, że ciężarna nie powinna bać się tego szczepienia i nie powinna z niego rezygnować! Tym bardziej, że dzięki niemu chroni nie tylko siebie oraz rozwijający się w jej brzuchu płód, ale i dziecko już po porodzie!

Okazuje się, że przeciwciała przeciwko grypie wykrywa się też u noworodków, czyli matka, która zaszczepiła się przeciw grypie, będąc w ciąży, zapewnia narodzonemu dziecku ochronę przed ciężkim przebiegiem i hospitalizacją z powodu grypy. Przeciw grypie należy się szczepić w sezonie grypowym (w okresie jesienno-zimowym), można to robić niezależnie od wieku ciąży, jednak najbardziej jest to zalecane w drugim i trzecim trymestrze.

• szczepienie przeciw krztuścowi

Krztusiec to ostra choroba zakaźna układu oddechowego, która jest ekstremalnie groźna dla noworodków, a niestety dziecko można zaszczepić przeciw tej chorobie nie wcześniej niż po ukończeniu 6. tygodnia życia. Tym samym jest ono przez niemal dwa pierwsze miesiące życia całkowicie bezbronne wobec zakażenia bakterią Bordetella pertussis, która jest odpowiedzialna za krztusiec. Aby uchronić dziecko przed zachorowaniem, kobieta powinna przyjąć szczepionkę przeciw krztuścowi w trzecim trymestrze – między 27. a 36. tygodniem ciąży.

W ten sposób dziecko zyskuje aż 90% ochronę przed zachorowaniem i aż 95% ochronę przed śmiercią spowodowaną krztuścem! Podobnie jak w przypadku szczepionek przeciw grypie (podawanych we wstrzyknięciu) również szczepionka przeciw krztuścowi (dokładniej mówiąc, skojarzona szczepionka przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi z acellularnym komponentem krztuścowym) jest bezpieczna dla mamy i płodu.

A co jeśli kobieta zaszczepi się jeszcze przed zajściem w ciążę? Niestety w takiej sytuacji noworodek nie ma szans na to, że przeciwciała przenikną przez łożysko i będą go chronić po urodzeniu. Z tego powodu szczepienie trzeba powtórzyć w trzecim trymestrze ciąży. Co więcej, ważne jest, aby szczepionkę przyjmować w każdej ciąży, tylko w ten sposób można zagwarantować ochronę każdemu dziecku. Oczywiście dla jej utrzymania malucha trzeba też zaszczepić, gdy tylko będzie to możliwe (zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień).

Jakie szczepienia ochronne w ciąży są przeciwwskazane?

U kobiet będących w ciąży nie stosuje się atenuowanych szczepionek, czyli takich, które zawierają żywe wirusy. W przypadku tego typu preparatów istnieje bowiem potencjalne ryzyko, że dojdzie do zainfekowania płodu. Jednakże nie zostało udowodnione, że mogłyby one zwiększać ryzyko wad rozwojowych lub poronienia. Jako przeciwwskazane szczepienia ochronne w ciąży wymienia się szczepionki przeciwko takim chorobom zakaźnym jak odra, różyczka, świnka, ospa wietrzna i gruźlica (przeciwko tym chorobom należy się szczepić przed zajściem w ciążę!). Ponadto ciężarne nie mogą przyjmować donosowej szczepionki przeciw grypie, która zawiera żywego wirusa.

Naprawdę warto przyjmować zalecane szczepienia ochronne w ciąży. Są one najlepszą formą zabezpieczenia przed groźnymi powikłaniami dla matki i płodu, a ponadto zapewniają ochronę w pierwszych miesiącach życia dziecka. A ile kosztują szczepienia ochronne w ciąży? Szczepienie przeciw grypie w ciąży jest refundowane, niestety za szczepienie przeciw krztuścowi trzeba zapłacić (koszt od około 130zł). Na koniec należy jeszcze przypomnieć, że przed każdym szczepieniem w ciąży kobieta musi się udać do lekarza na wizytę kwalifikującą do szczepienia.

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów w takich serwisach o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.