Rumień zakaźny jest jedną z wirusowych chorób zakaźnych, która dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest to choroba o stosunkowo łagodnym przebiegu, która samoistnie ustępuje. Jej głównym objawem jest żywoczerwona wysypka zlokalizowana m.in. na policzkach. W jaki sposób dochodzi do zakażenia? Jak wygląda leczenie rumienia zakaźnego?

Czym jest rumień zakaźny?

Rumień zakaźny jest czasem określany także jako piąta choroba – zaliczany jest bowiem do sześciu chorób wysypkowych występujących u dzieci, oprócz rumienia zakaźnego jest to odra, płonica (szkarlatyna), różyczka, choroba Dukesa i rumień nagły. Rumień zakaźny to choroba zakaźna o podłożu wirusowym dość powszechnie występująca u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.

Za zakażenie jest odpowiedzialny parwowirus B19. Infekcja ta przebiega łagodnie, rzadko powoduje powikłania. Niestety wirus jest bardzo zaraźliwy, więc pojawienie się chorego dziecka w przedszkolu lub w szkole może przyczynić się do wystąpienia małej epidemii. Nie tylko dzieci chorują na rumień zakaźny, może on występować też u osób dorosłych, które najczęściej przechodzą go trochę ciężej i dłużej. Co ważne, przechorowanie rumienia zakaźnego zapewnia trwałą odporność, tym samym ponowne zakażenie jest mało prawdopodobne!

Przyczyny rumienia zakaźnego? Jak dochodzi do zakażenia?

Jako przyczyny rumienia zakaźnego wymienia się zakażenie parwowirusem B19. Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową (ponadto w wyniku kontaktu z wydzielinami chorego), dlatego też infekcja rozprzestrzenia się dość szybko. Najwięcej przypadków notuje się w okresie od późnej zimy do początku lata. Wirus uwalniany jest, gdy zakażony kaszle i kicha. Okres inkubacji wynosi około 4-14 dni (choć w niektórych przypadkach trwa nawet dłużej) i przebiega on bezobjawowo, jednak w tym czasie chory może już zakażać.

Należy podkreślić, że wirus jest najbardziej zaraźliwy, zanim pojawi się wysypka, czyli charakterystyczny objaw rumienia zakaźnego. Jest to powód, dla którego trudno jest na wczesnym etapie prawidłowo zdiagnozować chorobę, jak również zatrzymać transmisję patogenu. Po tym, jak pojawi się wysypka, aktywność wirusa spada, a wraz z tym znacząco ogranicza się ryzyko rozprzestrzeniania zakażenia na inne osoby. Uważa się, że chory jest zakaźny przez około 5-10 dni.

Jakie są objawy rumienia zakaźnego u dzieci?

Choroba zaliczana jest do infekcji o łagodnym przebiegu, choć warto podkreślić, że objawy rumienia zakaźnego u dzieci różnią się od tych, które występują u dorosłych. Rumień zakaźny u dzieci zaczyna się dolegliwościami podobnymi do przeziębienia, z którym na wczesnym etapie często bywa mylony. Jest to najczęściej łagodna gorączka, ból głowy, ogólne złe samopoczucie, katar oraz ból gardła. Po kilku dniach pojawia się typowy objaw choroby, czyli wysypka.

Początkowo widoczna jest ona w postaci silnego zaczerwienienia policzków (tzw. policzki spoliczkowane). Zmiany na twarzy przybierają kolor żywoczerwony, nierzadko mówi się, że przypominają kształtem skrzydła motyla. Z czasem wysypka się rozprzestrzenia, czerwone plamy obejmują pozostałe części ciała, m.in. nogi, tułów i ramiona. Wysypka w przebiegu rumienia zakaźnego nie obejmuje nosa, brody oraz wewnętrznych części dłoni i stóp. Charakterystyczne jest to, że nasila się ona pod wpływem promieni słonecznych, stresu i po kąpieli. Czasem wysypce na ciele towarzyszy ból i swędzenie skóry.

Wprawdzie objawy skórne są silne i nierzadko powodują u rodziców niepokój, to ogólny stan zdrowia i samopoczucie dziecka się nie pogarszają. Wysypka zwykle utrzymuje się kilka dni, maksymalnie do dwóch tygodni. Czas trwania choroby zależy od wielu czynników (np. wieku chorego i jego ogólnego stanu zdrowia), uważa się, że rumień zakaźny zwykle trwa około 1-3 tygodni. Po ustąpieniu wysypki nie zostają przebarwienia i blizny, jednakże jeszcze przez pewien czas pod wpływem silnego stresu, ekspozycji na słońce i po gorącej kąpieli zaczerwienienie może przejściowo nawracać.

Jakie są objawy rumienia zakaźnego u dorosłych?

Dwa słowa warto powiedzieć też o tym, jak wygląda rumień zakaźny u dorosłych, w końcu mogą się oni zarazić od dzieci, z którymi mają styczność, przy czym dzieje się tak stosunkowo rzadko. Podstawową różnicą jest to, że u osób dorosłych rumień zakaźny powoduje objawy zapalenia stawów. Chory odczuwa ból i sztywność stawów. Zwykle dolegliwości bólowe obejmują stawy rąk (m.in. stawy łokciowe i stawy nadgarstkowe) oraz stawy kolanowe.

Ponadto rumień zakaźny objawia się gorączką, złym samopoczuciem, bólem gardła, bólem głowy oraz wysypką, która jednak nie jest aż tak nasilona jak w przypadku dzieci. Wysypka ma postać lekkiego zaczerwienienia skóry – głównie na twarzy, później także na kończynach i tułowiu. Dolegliwości te są raczej łagodne, zdecydowanie najbardziej typowym i jednocześnie najbardziej dokuczliwym oraz długotrwałym objawem rumienia zakaźnego u osób dorosłych jest zapalenie stawów, na szczęście nie powoduje ono trwałych uszkodzeń. Warto wiedzieć, że u zdrowych osób dorosłych może się zdarzyć, że zakażenie przebiegnie całkowicie bezobjawowo.

Dla kogo rumień zakaźny jest najgroźniejszy?

Mimo że choroba zwykle nie jest groźna, to są grupy, u których rumień zakaźny może mieć cięższy przebieg, a ponadto zakażenie stwarza u nich duże ryzyko powikłań. W tej grupie są przede wszystkim kobiety w ciąży. U nich zakażenie parwowirusem B19 może przyczynić się do wad rozwojowych, do uszkodzenia narządów i rozwoju niedokrwistości u płodu, jak również do poronienia. Ponadto powikłania mogą pojawić się u osób, u których występują zaburzenia krwiotwórcze (choroba wpływa na produkcję czerwonych krwinek i może skutkować niedokrwistością) oraz u osób z osłabionym układem odpornościowym.

Rumień zakaźny – leczenie

Rumień zakaźny jest chorobą samoograniczającą się, jednak pojawienie się objawów powinno skłonić do wizyty u lekarza. Diagnostyka rumienia zakaźnego przebiega głównie na podstawie objawów klinicznych. W rzadkich przypadkach zlecane są badania laboratoryjne na obecność przeciwciał przeciwko parwowirusowi B19. Leczenie rumienia zakaźnego polega przede wszystkim na łagodzeniu objawów. Jako że jest to choroba wirusowa, nie stosuje się antybiotyków! Najczęściej lekarze zalecają leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, nawodnienie i odpoczynek. Wskazany jest ibuprofen i paracetamol, u dzieci nie należy stosować kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) ze względu na zwiększone ryzyko powikłań (jak zespół Reye’a).

Rumień zakaźny jest chorobą wirusową, w przebiegu której u dzieci pojawia się charakterystyczna wysypka. Czy można zapobiegać zachorowaniu? Od razu trzeba powiedzieć, że nie ma szczepionki chroniącej przed rumieniem zakaźnym! Jedynym sposobem uniknięcia zakażenia parwowirusem B19 jest częste mycie rąk, unikanie dużych skupisk ludzi w okresie największego ryzyka zachorowania, a przede wszystkim unikanie kontaktu z osobami, które zdradzają jakiekolwiek objawy chorobowe. Ważne jest również dbanie o odporność!

Autor: mgr farm. Katarzyna Borowiec, pracująca w jednej ze stacjonarnych aptek, współpracująca z blogami i aptekami internetowymi. Jednym z zainteresowań jest opieka farmaceutyczna.