Witamina D jest niezbędna do prawidłowego wzrostu i rozwoju kości u dzieci, dlatego nie można
dopuścić, aby doszło w organizmie malucha do jej niedoboru. Jak rozpoznać niedobór witaminy D u
dziecka? Jakie preparaty z cholekalcyferolem podawać najmłodszym?

Skąd się bierze niedobór witaminy D u dziecka?

W odróżnieniu od innych witamin witaminy D nie dostarcza się z pożywieniem. Wprawdzie można
znaleźć ją w niektórych produktach (m.in. grzyby, żółtka jaj, wątroba, podroby, tłuste ryby morskie,
przetwory mleczne), jednak dieta realizuje tylko niewielki procent dziennego zapotrzebowania na
witaminę D. Głównym jej „dostawcą” jest słońce. Pod wpływem promieni UVB w skórze zachodzi
synteza witaminy D – z prekursora witaminy D, czyli 7-dehydrocholesterolu powstaje cholekalcyferol,
który następnie ulega przekształceniom w wątrobie i nerkach do aktywnej formy.

Ze względu na fakt, że podaż witaminy D jest uzależniona od syntezy skórnej, która w Polsce zachodzi w
okresie od maja do września, ryzyko niedoboru jest bardzo wysokie. Dodatkowo unikanie słońca,
osłanianie ciała odzieżą i stosowanie wysokich filtrów przeciwsłonecznych ma negatywny wpływ na jej
efektywność. W przypadku noworodków, niemowląt i małych dzieci bezpośrednia ekspozycja na słońce
nie jest zalecana, tym samym całoroczna suplementacja jest u nich obowiązkowa. Ponadto trzeba jeszcze
dodać, że niedobór witaminy D u dziecka i osoby dorosłej jest uzależniony od kilku innych czynników –
ryzyko jego wystąpienia jest wyższe m.in. w przypadku nadwagi, a także niektórych chorób (m.in.
choroby autoimmunologiczne i metaboliczne lub choroby nerek).

Dlaczego witamina D jest tak ważna? Przede wszystkim w dużej mierze odpowiada za prawidłowy
rozwój tkanki kostnej i jej mineralizację, reguluje również gospodarkę wapniowo-fosforanową, wykazuje
działanie immunomodulujące, neuroprotekcyjne i kardioprotekcyjne. Przyczynia się także do
zmniejszania odpowiedzi zapalnej organizmu i ogranicza ryzyko wystąpienia u dzieci cukrzycy typu I.
Coraz więcej mówi się także o tym, że witamina D zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów.

Brak witaminy D u dziecka – objawy

W jaki sposób objawia się brak witaminy D u dziecka? Objawy niedoboru są bezpośrednio związane z
tym, za co odpowiada witamina D. Jest potrzebna kościom i zębom do prawidłowego wzrostu i rozwoju,
dlatego jeśli nie dostarcza się jej w wystarczającej ilości, może dochodzić do rozwoju krzywicy, a także
spowolnienia wzrostu oraz opóźnienia ząbkowania. Kości stają się bardziej podatne na złamania, zaś zęby
bardziej narażone na rozwój próchnicy. U niemowląt widoczną oznaką niedoboru witaminy D jest
również nadmiernie płaska główka z tyłu, wypukłe guzy na czole i opóźniony proces zrastania
ciemiączka.

Cholekalcyferol pomaga również w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni, tak więc niedobór witaminy
D u dziecka może powodować nadmierne napięcie mięśniowe oraz słabość mięśni (np. w postaci tzw.
żabiego brzuszka). Witamina D wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, dlatego
przy jej niedostatecznej podaży dzieci mogą cierpieć z powodu spadku odporności i zwiększonej
podatności na infekcje dróg oddechowych. Ponadto brak witaminy D u dziecka objawiać się może
zwiększoną nerwowością i częstszymi zaparciami, jego konsekwencjami mogą być również choroby
autoimmunologiczne, cukrzyca, nowotwory.

Jak leczyć niedobór witaminy D u dziecka?

Leczenie niedoboru witaminy D u dziecka powinno poprzedzić określenie poziomu witaminy D w
organizmie. W tym celu należy wykonać badanie stężenia 25(OH)D3 (kalcydiolu) we krwi dziecka.
Badanie można wykonać w każdym laboratorium i kosztuje około 50-100zł. Co oznaczają wyniki?
Stężenie na poziomie: 0-10ng/ml – oznacza ciężki niedobór, 10-20ng/ml – znaczny niedobór, 20-30ng/ml
– suboptymalne stężenie, 30-50ng/ml – optymalne stężenie, 50-100ng/ml – wysokie stężenie, powyżej
100ng/ml – toksyczne stężenie. Wyniki badania koniecznie trzeba skonsultować z lekarzem, który

dostosuje prawidłowe dawkowanie witaminy D. Oprócz wyniku badania 25(OH)D3 przy ustalaniu
dawki należy wziąć pod uwagę także wiek i wagę dziecka oraz ewentualne choroby przewlekłe.
Jak dawkować witaminę D u dziecka w leczeniu jej niedoboru? Dawki lecznicze zwykle są znacznie
wyższe niż rekomendowane dawki profilaktyczne. I tak u dzieci do 12. miesiąca życia wskazane mogą
być dawki dobowe na poziomie 2000IU, u dzieci od 1. do 10. roku życia – 3000-6000IU, a powyżej 10.
roku życia – 5000IU. Tak wysokie porcje cholekalcyferolu można stosować wyłącznie pod nadzorem
lekarza aż do osiągnięcia optymalnego stężenia witaminy D we krwi.

Zazwyczaj po 1-3 miesiącach leczenia powtarza się badanie 25(OH)D3, aby ocenić skuteczność prowadzonych działań. W przypadku znacznego niedoboru i suboptymalnego stężenia należy stosować witaminę D w maksymalnych zalecanych dawkach odpowiednich do wieku, jeśli witamina była już suplementowana, należy zwiększyć dawkę o 100%. Po trzech miesiącach leczenia konieczne jest wykonanie badania 25(OH)D3. Jeśli wynik wskazuje na optymalne stężenie witaminy D, należy skonsultować się z lekarzem w celu omówienia dalszego postępowania.

Dawkowanie witaminy D – profilaktyka

Zgodnie z rekomendacjami należy uzupełniać codzienną dietę w witaminę D! Profilaktyczne
przyjmowanie witaminy D jest zalecane u wszystkich dzieci w populacji ogólnej w dawce uzależnionej
od takich czynników jak: wiek, masa ciała, stan zdrowia, tryb życia dziecka i jego aktywność, czas
spędzany na słońcu i pora roku. Jak dawkować witaminę D u dziecka? W przypadku noworodków i
niemowląt do 6. miesiąca życia niezależnie od sposobu karmienia zaleca się podawać 400IU na dobę, zaś
niemowlętom od 6. do 12. miesiąca życia – 400-600IU na dobę (w zależności od sposobu karmienia).
Specjalne wytyczne dotyczą wcześniaków – w tym przypadku dzienna dawka powinna być ustalana
indywidualnie przez lekarza.

Profilaktyczne dawkowanie witaminy D u dziecka powyżej 1. roku życia prowadzi się przez cały rok lub
tylko w okresie od września do maja, jeśli dziecko w okresie od maja do września przebywa codziennie
na słońcu z odsłoniętymi nogami i przedramionami przez minimum 15 minut w godzinach od 10 do 15
bez kremu z filtrem! U dzieci od 1. do 10. roku życia zalecane jest stosowanie 600-1000IU
cholekalcyferolu na dobę w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D przez cały rok lub tylko w
miesiącach od września do maja, jeśli spełniony jest warunek syntezy skórnej. U dzieci i młodzieży od 11.
do 18. roku życia zalecane jest stosowanie 800-2000IU cholekalcyferolu na dobę w zależności od masy
ciała i spożycia witaminy D przez cały rok lub tylko w miesiącach od września do maja, jeśli spełniony
jest warunek syntezy skórnej. U dzieci i młodzieży z nadwagą może być konieczne podwojenie dobowych
dawek, warto to jednak skonsultować z lekarzem lub farmaceutą.

U noworodków, niemowląt i małych dzieci zaleca się wybierać preparaty z witaminą D w postaci kropli,
sprayów doustnych lub kapsułek twist-off, u starszych dzieci i u młodzieży można stosować tabletki lub
kapsułki z witaminą D. Należy pamiętać, że w przypadku stwierdzonego niedoboru witaminy D należy
podawać dziecku leki, a nie suplementy diety! Zgodnie z aktualnymi rekomendacjami zaleca się również
przed rozpoczęciem suplementacji u dzieci wykonać badanie i okresowo je powtarzać w celu
monitorowania efektywności suplementacji.

Niedobór witaminy D u dziecka może być bardzo niebezpieczny, jednakże nie można zapominać, że
również jej nadmiar może prowadzić do poważnych komplikacji, np. powstawania złogów wapnia i
odkładnia ich w ścianach naczyń krwionośnych lub niewydolności niektórych narządów. W przypadku
nadmiaru mogą pojawić się objawy ze strony przewodu pokarmowego (np. nudności, biegunka), bóle
stawów, bóle głowy, brak apetytu, spadek masy ciała, nadmierne pocenie się, zmęczenie i senność.
Dlatego też leczenie i profilaktykę niedoborów witaminy D u dzieci zaleca się prowadzić pod nadzorem
lekarza z uwzględnieniem badania poziomu stężenia witaminy D we krwi!