Choć probiotyki funkcjonują na rynku już od wielu lat, stosunkowo niedawno rozpoczął się na nie prawdziwy szał. W aptekach mnóstwo jest preparatów z bakteriami probiotycznymi. Są leki i suplementy diety, są probiotyki dla dorosłych i probiotyki dla dzieci. Zasadniczo ich głównym przeznaczeniem jest ochrona mikrobioty jelitowej przed niszczącym działaniem antybiotyków. Ponadto często mówi się o probiotykach w kontekście wzmacniania odporności oraz łagodzenia kolki niemowlęcej. Czy warto stosować probiotyki dla dzieci? Czy probiotyki dla noworodka są bezpieczne?

Probiotyki dla dzieci – zawsze z antybiotykiem

Po co stosować probiotyki dla dzieci? Najważniejszym zadaniem tego typu preparatów jest ochrona mikrobiomu jelit podczas antybiotykoterapii. Jest to niezmiernie ważne, gdyż antybiotyki niszczą nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale i pożyteczne bakterie zasiedlające jelita! Działanie antybiotyków na mikrobiotę można porównać ze skutkami wybuchu bomby atomowej – nie zostaje już nic, co można uratować. Dlatego jeśli lekarz wraz z antybiotykiem zapisuje probiotyki dla dzieci, trzeba je stosować! Jakie bakterie wskazane są do stosowania w trakcie antybiotykoterapii i po jej zakończeniu?

Są to przede wszystkim szczepy: Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103), Lactobacillus rhamnosus Pen, Bifidobacterium lactis Bb12, Streptococcus thermophilus LA 104. Ponadto probiotykiem polecanym przy antybiotykoterapii są drożdże probiotyczne Saccharomyces boulardii CNCM I-745. Te określone szczepy kolonizują błonę śluzową jelit i przyczyniają się do normalizowania składu mikrobiomu, który został zaburzony podczas antybiotykoterapii. Dodatkowo probiotyki (przede wszystkim Lactobacillus rhamnosus GG i Saccharomyces boulardii)w znacznym stopniu zmniejszają ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej!

Probiotyki dla dzieci – kiedy jeszcze warto stosować?

Przyjmowanie probiotyków w trakcie antybiotykoterapii oraz przez kilka dni po jej zakończeniu to ich najbardziej rozpowszechnione i najlepiej udokumentowane zastosowanie. Jednak probiotyki dla dzieci można stosować nie tylko osłonowo wraz z antybiotykiem. Wiele przeprowadzonych badań potwierdza zasadność wykorzystania ich przy zaparciach, biegunkach różnego pochodzenia (infekcyjne, biegunka podróżnych), a także do łagodzenia kolki niemowlęcej i do wzmacniania odporności. Zgodnie z wynikami owych badań probiotyki dla dzieci pomocne są w wielu dolegliwościach, przy czym trzeba pamiętać, że ich właściwości są szczepozależne, czyli nie wszystkie bakterie probiotyczne będą skuteczne w tych samych przypadkach.

Z tego względu probiotykoterapię należy stosować ostrożnie, dobierając wyłącznie preparaty z przebadanymi szczepami o udowodnionym działaniu! I tak szczep Lactobacillus rhamnosus GG (ATCC 53103) ma potwierdzoną skuteczność w przypadku ostrej biegunki infekcyjnej. Według badań przyczynia się do skrócenia czasu trwania biegunki – w przypadku biegunki rotawirusowej nawet o 2 dni! Przy biegunkach polecane są również drożdże probiotyczne Saccharomyces boulardii CNCM I-745. Skuteczność innego szczepu – Lactobacillus reuteri DSM 17938 – została natomiast potwierdzona jako probiotyk dla niemowlaka w przypadku kolki niemowlęcej. Łagodzi kolkę i skraca czas płaczu wywołanego jej objawami. Ponadto szczep ten wskazany jest także w przypadku zaparć u niemowląt i dzieci. Jeśli chodzi o probiotyki dla dzieci, które wykazują właściwości wzmacniające odporność, to najlepiej w tym obszarze przebadany został szczep Lactobacillus rhamnosus GG (badania wykazały skuteczność w zmniejszaniu ryzyka infekcji górnych dróg oddechowych i układu pokarmowego).

Probiotyki dla noworodka

Jelita nowonarodzonego dziecka są właściwie jałowe, w życiu płodowym nie dochodzi bowiem do wielkiej kolonizacji jelit pożytecznymi bakteriami. Pierwszy znaczący kontakt z bakteriami matki ma miejsce podczas porodu i poporodowego kontaktu skóra do skóry. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku cesarskiego cięcia, gdy dziecko nie ma możliwości „poznania” mikroflory dróg rodnych mamy. Stąd też obserwuje się duże różnice w mikrobiomie dzieci rodzonych naturalnie i rodzonych przez cesarskie cięcie. Po porodzie budowa mikrobioty jelitowej u maluszka jest bardzo intensywna, a głównym elementem jest najlepszy możliwy probiotyk dla noworodka, czyli mleko matki. Dzieci karmione piersią mają „na tacy” podane zarówno naturalne probiotyki, jak i prebiotyki!

Nieco trudniej budowa mikrobiomu przebiega u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym, choć coraz częściej producenci oferują preparaty wzbogacone o probiotyki i prebiotyki. Dodatkowo u noworodków i niemowląt, u których istnieje ryzyko zaburzeń rozwoju mikroflory jelitowej, można stosować odpowiednio dobrane probiotyki dla dzieci, jednak taka kuracja powinna być krótkotrwała, a przede wszystkim prowadzona pod kontrolą lekarza. Trzeba również pamiętać, że nie zostały przeprowadzone badania nad bezpieczeństwem długotrwałej suplementacji bakteriami probiotycznymi, dlatego probiotyki dla dzieci, a w szczególności probiotyki dla noworodka należy stosować z rozwagą!

Probiotyki dla dzieci – na co zwrócić uwagę?

Probiotyki według definicji to żywe drobnoustroje, które przyjmowane w odpowiednich ilościach korzystnie wpływają na zdrowie. Czym charakteryzuje się probiotyk? Badania muszą potwierdzić bezpieczeństwo jego stosowania, jego korzystny wpływ na organizm, odporność na niekorzystne działanie kwasu żołądkowego oraz soków trawiennych (bez tego bakterie nie dotrą do jelit), dobre właściwości adhezyjne (zdolność do przylegania do nabłonka jelita) i odporność na antybiotyki. Ze względu na fakt, że probiotyki są „w modzie”, na rynku obserwujemy ogromną liczbę probiotyków o różnych składach i dostępnych w różnych postaciach. Jak zatem wybrać dobre probiotyki dla dzieci?

Po pierwsze – kwestia żywotności bakterii. Aby bakterie mogły się namnażać i pracować, muszą być żywe. O ile w probiotykach zarejestrowanych jako lek producent gwarantuje deklarowaną jakość i ilość bakterii przez cały okres przydatności preparatu do spożycia (pod warunkiem właściwego przechowywania, czyli w lodówce!), tak w przypadku wielu suplementów diety takiej pewności nie ma. Po drugie – kwestia nazewnictwa. Zawarte w preparacie probiotyki muszą być właściwie opisane, nazwa musi składać się z określenia rodzaju, gatunku i szczepu np. Lactobacillus plantarum 299V. Po trzecie – kwestia prebiotyku. Aby bakterie się namnażały i pracowały, nie tylko muszą być żywe, ale i najedzone! Prebiotyk to właśnie taka pożywka dla bakterii (np. fruktooligosacharydy (FOS) i galaktooligosacharydy (GOS)).

Naukowcy intensywnie pracują nad poznaniem mikrobiomu jelitowego, jednak nadal nie są blisko rozwikłania tej wyjątkowej zagadki ciała ludzkiego. Niepodważalnym faktem jest to, że zamieszkujące nasze jelita bakterie są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Oznacza to, że w celu odbudowy równowagi mikrobioty po antybiotykoterapii należy przyjmować probiotyki, a szczególną uwagę należy zwracać na probiotyki dla dzieci. Jeśli chodzi o probiotyki dla niemowlaka, które mają wspomagać budowanie mikrobiomu, to zaleca się skonsultować ich stosowanie z lekarzem. Równocześnie należy pamiętać, że nie ma dowodów, że taka długotrwała suplementacja jest rzeczywiście skuteczna, a przede wszystkim bezpieczna.