Pasożyty u dziecka to poważny problem, tym bardziej że najmłodsi są dużo bardziej narażeni na
zakażenie. W celu rozpoczęcia leczenia konieczne jest przeprowadzenie badania na pasożyty. Najczęściej
wykonuje się je z próbki kału, choć dostępne jest także badanie na pasożyty z krwi. Jakie objawy
powinny skłonić do rozpoczęcia diagnostyki w kierunku zakażenia pasożytniczego? Gdzie można
wykonać badania na pasożyty? Jakie są najskuteczniejsze metody odrobaczania dzieci?

Badania na pasożyty

Nie ma w tym nic zaskakującego, że to właśnie u dzieci najczęściej dochodzi do zakażenia różnymi
pasożytami, w końcu nie mają one jeszcze wyuczonych nawyków związanych z higieną osobistą, chętnie
wkładają wszystko do buzi, poza tym nie brzydzą się dotykać rzeczy, na widok których dorosły dostaje
gęsiej skórki. A gdy jeden maluch ma robaki, to istnieje duże ryzyko, że zarazi również swoich
rówieśników oraz całą rodzinę, rozpętując tym samym lokalną epidemię owsicy lub wszawicy. O ile
jednak rozpoznanie wszawicy nie przysparza żadnych problemów, obecność pasożytów wewnętrznych
nie zawsze jest tak oczywista. Potrzebne są badania na pasożyty – z kału lub z krwi.

Kiedy należy wykonać badania na pasożyty u dziecka? Na obecność pasożytów w organizmie może
wskazywać wiele bardzo różnych i niespecyficznych objawów, co związane jest z tym, że m.in. w skórze,
wątrobie, jelicie lub w mózgu może bytować około 300 różnych gatunków! Pasożyty uszkadzają tkanki i
narządy, przyczyniają się do występowania stanów zapalnych i reakcji alergicznych oraz do rozwoju
poważnych zaburzeń. Szkodliwe działanie pasożytów można zaobserwować u dziecka w postaci takich
objawów jak m.in.: brak apetytu lub wzmożony apetyt, duży apetyt na słodycze, bóle brzucha, biegunki
lub zaparcia, pokrzywka z towarzyszącym jej świądem skóry, apatia, zaburzenia snu, nadpobudliwość,
bóle głowy, podkrążone oczy i bladość skóry, suchy kaszel, swędzenie okolic odbytu, zgrzytanie zębami,
obgryzanie paznokci, obniżona odporność organizmu i zwiększona podatność na infekcje.

Diagnozowanie zakażenia pasożytniczego wyłącznie na podstawie objawów jest trudne. Symptomy
zwykle bywają niespecyficzne, mogą mieć różne nasilenie i czas trwania. Mało tego, czasem w
początkowej fazie zakażenie przebiega całkowicie bezobjawowo, a różne niepokojące dolegliwości
zaczynają się pojawiać dopiero wtedy, gdy pasożyty znacznie zwiększyły swoją liczebność. Wśród dzieci
najczęściej występują zakażenia owsikami, lambliami, glistą ludzką i włosogłówkami, a do potwierdzenia
ich obecności potrzebny jest szczegółowy wywiad lekarski oraz badanie na pasożyty z krwi lub kału.

Badanie kału na pasożyty

Duża ilość „robaków” bytuje w obrębie układu pokarmowego, dlatego w diagnostyce zakażeń najczęściej
sięga się po badanie kału na pasożyty. Jak pobrać próbkę kału, aby była wartościowym materiałem
diagnostycznym? Najpierw trzeba zakupić kilka specjalnych pojemników na kał. Mając już pod ręką taki
sprzęt, należy posadzić dziecko na nocnik (wcześniej dokładnie umyty i wyparzony) i poczekać aż zrobi
kupkę (u maluszków pieluszkowanych próbkę należy pobrać z pieluchy). Szpatułką dołączoną do
pojemniczka należy zebrać niewielką ilość kału z kilku miejsc (łącznie próbka powinna być wielkości
orzecha włoskiego) lub 2-3ml płynnego stolca. W przypadku widocznych pasożytów należy je zebrać do
osobnego pojemniczka napełnionego niewielką ilością wody i również oddać do analizy. Po zebraniu
próbki kału należy ją w ciągu dwóch godzin dostarczyć do laboratorium (jeśli nie jest to możliwe, próbkę
można przechowywać w lodówce do dwóch dni).

Na czym dokładnie polega badanie kału na pasożyty? Próbka jest badana pod mikroskopem, który
pozwala wyodrębnić w kale jaja, cysty lub dorosłe postaci pasożytów m.in. owsików, glisty ludzkiej,
włosogłówki, lamblii, węgorka jelitowego. Niestety badanie kału na pasożyty może być zawodne, gdyż
w zależności od cyklu życiowego pasożytów jaja nie zawsze są widoczne w kale, stąd też najczęściej
zaleca się pobierać próbki trzy razy w ciągu 10 dni. Co zrobić, gdy objawy wskazujące na zakażenie się
utrzymują, a badanie kału na pasożyty daje ujemny wynik? Taka sytuacja jest możliwa, gdy w
organizmie bytują wyłącznie samce bądź młode samice, które nie dojrzały jeszcze do składania jaj lub stare samice, które nie są już w stanie tego robić. Wówczas wskazane jest dodatkowe badanie na
pasożyty z krwi.

Warto podkreślić, że obecnie w przypadku podejrzenia owsicy częściej niż badanie kału na pasożyty
wykonuje się wymaz z odbytu. Daje on wynik o większej wiarygodności. Wymaz pobiera się rano (o tej
porze owsiki są najbardziej aktywne), jeśli jest to możliwe – to przed oddaniem stolca i przed myciem. Do
pobrania próbki potrzebna jest specjalna wymazówka lub przylepiec celofanowy. Należy pamiętać, że
pobranie takiej próbki nie jest przyjemne dla dziecka, dlatego trzeba to robić bardzo delikatnie.
Wymazówkę należy wsunąć do odbytu na głębokość około 1-2cm i pocierać śluzówkę odbytu okrężnymi
ruchami, następnie umieścić w specjalnej probówce. Korzystając z przylepca, należy rozchylić pośladki i
kilka razy przykleić przylepiec wokół fałd odbytu, za każdym razem pozostawiając go na kilka sekund.
Po zebraniu próbki przylepiec należy klejącą stroną umieścić na szkiełku, następnie zabezpieczyć i
dostarczyć do laboratorium. Dla uzyskania wiarygodnego wyniku zaleca się wykonać wymaz co najmniej
dwa razy w odstępie 1-3 dni.

Badanie krwi na pasożyty

Jak już zostało wcześniej wspomniane, czasem oprócz badania na pasożyty z kału zlecane jest
dodatkowe badanie na pasożyty z krwi. Jednakże w odróżnieniu od badania kału test z krwi pozwala na
wykrycie nie tylko pasożytów przewodu pokarmowego, ale i tych bytujących gdzie indziej. Kiedy
wykonywać testy z krwi? Badanie krwi na pasożyty pozwala wykrywać obecność pierwotniaków, w
tym lamblii, glisty ludzkiej, przywr wątrobowych, tasiemca, owsików i stawonogów. Do badania
potrzebna jest krew, którą pobiera personel medyczny. Należy pamiętać, że badanie na pasożyty z krwi
również nie jest niezawodne. Wykonane w początkowym stadium zakażenia może dać fałszywie ujemny
wynik.

Jakie badania na pasożyty można wykonać z krwi? Można wykonać badania serologiczne, czyli
oznaczanie w próbce krwi swoistych przeciwciał, które organizm zaczyna produkować do walki z
konkretnym pasożytem. Wysoki poziom przeciwciała IgM świadczy o aktywnym zakażeniu, zaś IgG – o
przebytym zakażeniu. Można również oznaczać obecność antygenów pasożytów, w tym celu stosuje się
test IHA (test hemaglutynacji biernej) lub badanie immunoenzymatyczne ELISA. Wykonuje się także
morfologię krwi z rozmazem pozwalającą określić liczbę eozynofilów – zwiększona liczba oznacza, że
organizm walczy z infekcją np. pasożytniczą. W niektórych przypadkach związanych głównie z
zakażeniami egzotycznymi pasożytami stosuje się również badania molekularne metodą PCR.
Ile kosztują badania na pasożyty? Najtańsze jest standardowe badanie kału na pasożyty (kosztuje
około kilkunastu złotych, a ze skierowaniem od lekarza rodzinnego jest refundowane), pakiet obejmujący
najczęstsze pasożyty wykrywane w kale może kosztować do 100zł. Badanie krwi na pasożyty jest nieco
droższe, trzeba liczyć się z kosztami nawet do 200zł (w zależności od metody).

Jak pozbyć się pasożytów u dziecka?

Po tym jak badania na pasożyty potwierdzą ich obecność, konieczne jest jak najszybsze rozpoczęcie
leczenia. Odpowiedni preparat oraz schemat dawkowania zaleca lekarz. W przypadku zakażeń
pasożytniczych konieczne jest nie tylko leczenie farmakologiczne (dziecka oraz wszystkich
domowników), ale również działania mające na celu oczyszczenie całej przestrzeni mieszkalnej. Infekcja
pasożytnicza jednego członka rodziny oznacza generalne porządki w całym domu – trzeba dokładnie
umyć i wyprać, co się da!

W ostatnich latach bardzo popularne są naturalne metody odrobaczania dzieci z użyciem oleju
kokosowego, świeżych pestek dyni lub mikstur z czosnku i soku z kiszonych ogórków. Innym sposobem
na to, jak pozbyć się pasożytów u dziecka, są różnego rodzaju zioła na odrobaczanie. Warto jednak
zaznaczyć, że przed rozpoczęciem jakiejkolwiek kuracji dobrze jest skonsultować się z lekarzem lub
farmaceutą.

Leczenie zakażeń pasożytniczych jest uciążliwe i długotrwałe, dlatego lepiej zrobić wszystko, aby ryzyko
infekcji ograniczyć do minimum! Należy uczyć dziecko od najmłodszych lat zasad higieny, zawsze myć owoce i warzywa przed jedzeniem oraz regularnie odrobaczać psy i wychodzące koty. Rodzice powinni
również zadbać o dietę dziecka, ograniczyć spożycie słodyczy i cukru, wprowadzić natomiast produkty,
których pasożyty nie lubią np. kiszonki, cebulę, czosnek, rzodkiewki, buraki.

Dlaczego tak ważne jest szybkie działanie w przypadku podejrzenia zakażenia pasożytniczego u dziecka?
Jeśli pasożyty rozmnożą się w organizmie malucha, mogą doprowadzić do bardzo poważnych
konsekwencji – zahamować wzrost dziecka oraz zaburzyć jego rozwój psychofizyczny! Dlatego, rodzicu,
jeśli zauważysz niepokojące objawy, zmiany w wyglądzie lub w zachowaniu dziecka lub gdy usłyszysz,
że wśród rówieśników w przedszkolu lub na placu zabaw stwierdzono przypadki zakażeń pasożytami,
koniecznie zgłoś się z dzieckiem do lekarza i wykonaj proste badania na pasożyty, które pozwolą
postawić właściwą diagnozę i rozpocząć skuteczne leczenie!