Jest wiele czynników, które mogą doprowadzić do problemów z regularnością wypróżnień u dzieci, jednak najczęstszą przyczyną występowania zatwardzenia u najmłodszych jest zła dieta. Przy przejściowychkłopotach każda mama poradzi sobie domowymi metodami lub środkami dostępnymi w aptekach. Są jednak sytuacje, gdy bez konsultacji lekarskiej się nie obejdzie, dotyczy to zwłaszcza niemowląt oraz przypadków, gdy problemy z zatwardzeniem się przedłużają.

Zatwardzenie u dziecka – przyczyny i objawy

O zatwardzeniu mówimy w przypadku, gdy dziecko ma problem z wypróżnianiem – maluch nie może lub nie chce się załatwić. Alarmująca dla rodziców powinna być także sytuacja, gdy oddawaniu stolca u dziecka towarzyszy duży wysiłek oraz ból. Charakterystyczna dla zatwardzenia jest zmiana konsystencji stolca – jest wyraźnie twardszy i zbity, a jego średnica większa. Jakie jeszcze objawy wskazują, że dziecko cierpi na zatwardzenie: rzadsze wypróżnienia niż normalnie (nie częściej niż dwa razy w tygodniu), nasilone wstrzymywanie oddania stolca, ból i tkliwość brzucha, wzdęcia, zalegające w odbytnicy obfite masy kałowe. Często u starszych dzieci zdarzają się także epizody brudzenia bielizny (popuszczanie płynnych treści). Główną przyczyną zatwardzenia u dzieci jest zła dieta – mała ilość błonnika, nadmiar cukrów prostych. Zdecydowanie rzadziej zatwardzenie pojawia się w wyniku stosowania niektórych leków, w tym antybiotyków lub jako reakcja na alergen, w odosobnionych przypadkach przyczyną zatwardzenia są choroby bądź wady anatomiczne.

Zatwardzenie nawykowe

Jest to częsta przypadłość pojawiająca się zwykle u dzieci powyżej 4. roku życia. O zatwardzeniu nawykowym mówimy wtedy, gdy dziecko świadomie wstrzymuje wypróżnianie, co spowodowane jest tym, że oddawanie stolca kojarzy mu się z czymś nieprzyjemnym np. z bólem. Zatwardzenie nawykowe bardzo często pojawia się w reakcji na sytuacje stresowe lub po prostu w wyniku niechęci do korzystania z toalety poza domem. Zatwardzenie nawykowe ma charakter przewlekły, niektóre dzieci tygodniami są w stanie wstrzymywać stolce, co prowadzi do bardzo poważnych powikłań. Zalegająca masa kałowa przyczynia się do rozluźnienia napięcia mięśniowego jelita grubego, dochodzi do zaburzenia czucia jego napełnienia, a z czasem stopniowo zanika także sama potrzeba oddania stolca. W przypadku nawyku wstrzymywania stolca oprócz leczenia farmakologicznego niezbędna jest pomoc psychologiczna!

Zatwardzenie u niemowlaka – leczenie

U niemowląt karmionych piersią zatwardzenia występują sporadycznie, zwykle jako reakcja na alergeny zawarte w mleku matki. Problemy pojawiają się dopiero na etapie rozszerzania diety. W przypadku zatwardzenia u niemowląt nie zaleca się samodzielnego podawania leków, aplikowania czopków lub wykonywania lewatyw. Nieprawidłowości w częstości oddawania stolców lub w konsystencji kału należy skonsultować z lekarzem! Na własną rękę można podawać przegotowaną wodę, robić ciepłe okłady na brzuszek lub wykonywać delikatny rozluźniający masaż.

Zatwardzenie – leczenie

Jedną z najskuteczniejszych metod łagodzących zatwardzenie jest… picie dużej ilości płynów! Jednak zwiększona podaż płynów to nie leczenie sensu stricto, a jedynie wsparcie. Leczenie zatwardzenia po pierwsze jest długotrwałe, a po drugie złożone z kilku filarów. Oczywiście opiera się na stosowaniu środków farmakologicznych, jednak bez właściwej diety, wcześniej wspomnianego podawania płynów (woda, soki warzywne i owocowe, ziołowe herbatki np. Herbatka dla jelit fix) oraz aktywności fizycznej leczenie nie będzie tak skuteczne! O lekach i innych preparatach dostępnych w aptekach za chwilę, teraz dwa słowa o diecie. Jadłospis powinien zawierać duże ilości świeżych warzyw i owoców oraz produktów pełnoziarnistych (błonnik!). Obowiązkowo trzeba z menu wyrzucić słodycze (przede wszystkim zawierające czekoladę i kakao), banany, produkty z białej mąki, a także gotowaną marchewkę i pieczone jabłka. Oprócz diety trzeba dbać także o aktywność fizyczną, bowiem ruch korzystnie wpływa na perystaltykę jelit!

Zatwardzenie u dziecka – jakie leki podać?

W leczeniu zatwardzenia u dzieci stosuje się leki o działaniu osmotycznym, czyli upłynniającym masę kałową. Najczęściej zalecaną substancją są makrogole. Doskonale wiążą wodę i nie wchłaniają się w przewodzie pokarmowym, co ważne, większość produktów z makrogolami można stosować u dzieci powyżej 6. miesiąca życia (np. Xenna Balance Junior, Dicopeg Junior Free, Dulcosoft Junior, Macroxol Junior). Drugim popularnym składnikiem w lekach o łagodnym działaniu przeczyszczającym jest laktuloza (dwucukier złożony z fruktozy i galaktozy). Przyczynia się ona do zmiękczenia masy kałowej i pobudzenia perystaltyki jelit, jednak u niektórych może powodować wzdęcia. Podobnie jak w przypadku produktów z makrogolem można stosować ją u dzieci i niemowląt (np. Lactulosum syrop, Solaq syrop, Duphalac Fruit), choć przeciwwskazaniem jest nietolerancja galaktozy i laktozy. Skuteczność leków osmotycznych jest bardzo wysoka, jednak w przypadku długotrwałego wstrzymania kału i „zakorkowanej” odbytnicy lekarz zwykle zaleca podanie czopków lub wlewów z soli fizjologicznej. Czopki glicerynowe wykazują miejscowe działanie drażniące, przyczyniają się do pobudzenia perystaltyki jelit oraz ułatwiają wypróżnienie, zapewniając poślizg (np. Czopki glicerynowe 1g). Kluczowe w leczeniu zatwardzeń jest unormowanie wypróżnień, oznacza to, że nie można odstawić leków zaraz po usunięciu zalegających mas kałowych. To dopiero pierwszy etap terapii. Przyjmowanie leków osmotycznych może być konieczne nawet przez kilka miesięcy! Leczenie podtrzymujące ma za zadanie zapobiec nawrotom dolegliwości i w efekcie zmniejszyć ryzyko wystąpienia u dziecka zatwardzenia nawykowego.

). Kluczowe w leczeniu zatwardzeń jest unormowanie wypróżnień, oznacza to, że nie można odstawić leków zaraz po usunięciu zalegających mas kałowych. To dopiero pierwszy etap terapii. Przyjmowanie leków osmotycznych może być konieczne nawet przez kilka miesięcy! Leczenie podtrzymujące ma za zadanie zapobiec nawrotom dolegliwości i w efekcie zmniejszyć ryzyko wystąpienia u dziecka zatwardzenia nawykowego.

Zatwardzenie u dzieci jest przypadłością bardzo często występującą. Złe nawyki żywieniowe, zastępowanie codziennej porcji warzyw i owoców słodyczami, niedostateczne spożycie błonnika to wszystko przyczynia się do kłopotów z wypróżnianiem. Problemem jest także to, że wielu rodziców oraz lekarzy bagatelizuje tę dolegliwość, zaprzestając leczenia zaraz po wydaleniu zalegającego kału. A niestety leczenie zatwardzenia jest żmudne i długotrwałe, dodatkowo obejmuje nie tylko stosowanie środków farmakologicznych, ale również wprowadzenie odpowiednich zmian w codziennym życiu (dobrze zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna), nierzadko konieczne jest także szukanie pomocy u psychoterapeuty.