Po informacji o rozsyłaniu do powiatowych jednostek Państwowej Straży Pożarnej zapasów jodku potasu wiele osób wpadło w panikę i masowo zaczęło kupować preparaty z jodem nie tylko w aptekach, ale i na różnych aukcjach internetowych. Jednak prawda jest taka, że na chwilę obecną nie ma powodów, aby stosować jodek potasu! Jego bezzasadne zażywanie może być bardzo szkodliwe – zwłaszcza dla kobiet w ciąży, matek karmiących, noworodków, niemowląt i dzieci! Sprawdź dawkowanie jodku potasu u dzieci.

Czym grozi ekspozycja na radioaktywny jod?

Jod dostarczany m.in. wraz z jedzeniem jest wchłaniany i magazynowany w tarczycy. Pierwiastek ten pełni wiele istotnych funkcji, przede wszystkim jednak jest niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Awaria lub wybuch w elektrowni jądrowej skutkuje tym, że do atmosfery dostają się ogromne ilości substancji promieniotwórczych, w tym radioaktywnego jodu. Gdyby doszło do takiej sytuacji, tarczyca niczym gąbka wchłaniałaby napromieniowany jod, a następnie byłby on wykorzystywany do produkcji hormonów tarczycowych. Nagromadzenie radioaktywnego jodu w tarczycy doprowadziłoby do upośledzenia funkcjonowania tego narządu, spowodowałoby również rozpoczęcie procesów rakotwórczych, w efekcie czego mogłoby dojść do rozwoju nowotworu tarczycy.

Trzeba wiedzieć, że najbardziej narażone na skutki ekspozycji na radioaktywny jod są noworodki, niemowlęta, dzieci oraz rozwijający się w brzuchu matki płód. U nich zdolność tarczycy do wchłaniania jodu jest dużo większa niż u osób dorosłych. Oznacza to, że w momencie, gdy dojdzie do incydentu nuklearnego, w pierwszej kolejności jodek potasu należy podać noworodkom, niemowlakom, dzieciom, kobietom w ciąży i matkom karmiącym!

Jodek potasu – jak zabezpiecza przed radioaktywnym jodem?

Aby zapobiec wchłanianiu radioaktywnego jodu, należy zablokować jodochwytność tarczycy. W tym celu w odpowiednim momencie należy przyjąć dostosowaną do wieku dawkę nieradioaktywnego, stabilnego jodu, czyli jodku potasu. Gdy tarczyca wysyci się jodkiem potasu, nie będzie już w stanie wchłaniać jodu promieniotwórczego. Oczywiście zablokowanie tarczycy musi nastąpić we właściwym momencie, sygnał do zażycia tabletki z jodkiem potasu wydadzą władze w sytuacji, gdy faktycznie dojdzie do uwolnienia radioaktywnego jodu. Należy również pamiętać, że ewentualny wybuch w elektrowni atomowej za naszą wschodnią granicą nie oznacza, że chmura radioaktywna dotrze od razu nad teren Polski, zależy to od wielu czynników, m.in. kierunku i siły wiatru.

Jeśli jednak taka sytuacja nastąpi, nie ma zbyt wiele czasu na przyjęcie leku – należy to zrobić jak najszybciej od otrzymania wezwania do zażycia jodku potasu. Dla uzyskania największej skuteczności zaleca się zażyć jodek potasu nie wcześniej niż 24 godziny przed ekspozycją na jod radioaktywny lub 2 godziny po takim zdarzeniu. Zastosowanie jodku potasu do 8 godzin po napromieniowaniu również daje korzystny efekt, choć jest on słabszy. Generalnie zasada jest taka – im wcześniej, tym lepiej. Jednakże nie oznacza to, że należy brać jodek potasu „na zapas”!

Dawkowanie jodku potasu podczas skażenia

Dawkowanie jodku potasu podczas promieniowania jest jasno określone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Szczegółowe zalecenia udostępnione są na stronach Ministerstwa Zdrowia, dodatkowo w sytuacji zagrożenia każdy otrzyma tabletki z jodkiem potasu wraz z broszurą informacyjną. Bardzo istotne jest to, aby zastosować dokładnie taką dawkę leku, jaka jest wskazana dla konkretnej grupy wiekowej. Zastosowanie jednorazowej dawki jodku potasu zapewnia ochronę do 24 godzin, czyli przy długotrwałym zagrożeniu dawki należy ponawiać. Dawkowanie jodku potasu podczas skażenia wygląda następująco:

• noworodki, niemowlęta poniżej 1. miesiąca życia: 1/4 tabletki, czyli 12,5mg
• niemowlęta od 1. miesiąca życia i dzieci do 3. roku życia: 1/2 tabletki, czyli 25mg
• dzieci od 3. do 12. roku życia: jedna tabletka, czyli 50mg
• młodzież powyżej 12. roku życia i osoby dorosłe do 60. roku życia: dwie tabletki, czyli 100mg
• kobiety w ciąży, matki karmiące piersią (niezależnie od wieku): dwie tabletki, czyli 100mg.

Rząd przekonuje, że ma zabezpieczoną odpowiednią ilość leku, co oznacza, że w przypadku, gdy zajdzie konieczność zażycia jodku potasu, lek otrzyma każdy obywatel. Będzie on rozdawany w formie tabletek, nie ma jednak żadnych obaw, jeśli chodzi o podanie go noworodkom, niemowlętom i dzieciom. Wystarczy podzielić tabletkę na pół lub na ćwiartki, odpowiednią dla wieku dawkę należy dobrze pokruszyć i dodać do pokarmu, mleka, wody lub chłodnego napoju. Ponadto po podaniu jodku potasu istotne jest utrzymanie prawidłowego nawodnienia organizmu (w przypadku odwodnienia wzrasta ryzyko działań niepożądanych)!

A co z płynem Lugola? Choć po wybuchu w elektrowni w Czarnobylu płyn Lugola był powszechnie podawany dzieciom, nie należy go stosować! Trzeba pamiętać, że jest to przede wszystkim preparat przeznaczony do użytku zewnętrznego. Jego stosowanie doustne z wielu powodów może być niebezpieczne, zwłaszcza że nie jest tak łatwo uzyskać odpowiednią dawkę. Biorąc pod uwagę, że ilość tabletek z jodkiem potasu, które obecnie zabezpieczane są przez samorządy, jest wystarczająca dla mieszkańców naszego kraju, nie należy sięgać po inne preparaty z jodem!

Czy jodek potasu jest bezpieczny dla dzieci i kobiet w ciąży?

Kobiety w ciąży, kobiety karmiące piersią, noworodki, niemowlęta i dzieci są w pierwszej grupie, która powinna jak najszybciej otrzymać lek (zgodnie z tym, jak wygląda dawkowanie jodku potasu podczas skażenia w danej grupie wiekowej)! Należy jednak pamiętać, że do blokady jodochwytności tarczycy może dojść tylko po podaniu bardzo wysokiej dawki stabilnego jodu, dlatego trzeba liczyć się z możliwością wystąpienia skutków ubocznych. Mowa tu o działaniach niepożądanych m.in. związanych z objawami reakcji alergicznej lub z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.

Dodatkowo zastosowanie wysokiej dawki jodku potasu u noworodków, niemowląt, dzieci, kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią wiążę się z ryzykiem zaburzenia czynności tarczycy. Z tego też względu u noworodków i niemowląt nie jest wskazane stosowanie więcej niż jednej dawki jodku potasu! Małe dzieci są bowiem szczególnie wrażliwe na działanie jodu. Natomiast u kobiet w ciąży można podać maksymalnie dwie zalecane dawki, jednak wskazane jest zastosowanie leku tylko raz! Jeśli zaszłaby konieczność zastosowania jodku potasu u niemowląt i ciężarnych, trzeba ich objąć opieką endokrynologiczną i monitorować pracę tarczycy. W tym miejscu warto jeszcze raz przypomnieć, że nie można stosować jodku potasu profilaktycznie na własną rękę w żadnej grupie wiekowej!

Jak każdy lek również jodek potasu jest przeciwwskazany do stosowania w niektórych przypadkach, czyli u osób z nadwrażliwością na jod, osób z nadczynnością tarczycy, osób z chorobą Duhringa, osób z zapaleniem naczyń z hipokomplementemią. Jeśli pojawią się jakiekolwiek wątpliwości dotyczące dawkowania jodku potasu najlepiej skonsultować z lekarzem lub farmaceutą!

Jeszcze jedna ważna kwestia! Jodek potasu chroni wyłącznie przed radioaktywnym jodem. Przyjęcie tabletki w odpowiednim czasie nie oznacza, że w momencie nadejścia chmury radiacyjnej, w której znajdują się różne substancje promieniotwórcze, można beztrosko spędzać czas na zewnątrz. Należy jak najszybciej schronić się w domu i zabezpieczyć drzwi, okna oraz wszelkie otwory wentylacyjne, aby zablokować napływ powietrza z zewnątrz. Co ważne, aktualnie prowadzona dystrybucja jodku potasu jest działaniem prewencyjnym, takie procedury uruchamiane są, gdy tylko pojawia się ryzyko ewentualnego skażenia. Nie należy więc ulegać panice, nie należy też kupować na zapas płynu Lugola! Trzeba jednak zapoznać się z podstawowymi zasadami postępowania w przypadku skażenia i sprawdzić, gdzie w najbliższej okolicy będą rozdawane tabletki z jodkiem potasu. Dodatkowo kobiety w ciąży oraz mamy niemowlaków i małych dzieci powinny zasięgnąć porady lekarza odnośnie do stosowania jodku potasu w sytuacji zagrożenia.

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów oraz dużych serwisów o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.