Echo serca płodu to nieinwazyjne, bezbolesne i bezpieczne badanie, które pozwala odpowiedzieć na wiele pytań związanych ze stanem malutkiego serduszka płodu. Nie jest to jednak badanie wykonywane rutynowo u każdej ciężarnej, lekarz kieruje na nie, gdy stwierdza występowanie czynników ryzyka wad serca u rozwijającego się dziecka! Zatem kiedy robić echo serca płodu? Jak wygląda takie badanie?

Echo serca płodu – jak wygląda badanie?

Czym jest echo serca płodu (echokardiografia)? Jest to badanie ultrasonograficzne, podczas którego lekarz uzyskuje szczegółowy obraz klatki piersiowej i serca, co pozwala mu ocenić, czy ma ono właściwą budowę i czy pracuje tak, jak trzeba. Umożliwia to wykrycie lub potwierdzenie wad serca, czyli nieprawidłowości w jego strukturze, a także zaburzeń rytmu serca i upośledzenia jego funkcji. Jak wygląda echo serca płodu? Zasadniczo badanie wygląda tak jak zwykłe USG, z tą różnicą, że niezbędna jest specjalna aparatura i odpowiednie oprogramowanie.

Na początku badania lekarz ocenia różne struktury w klatce piersiowej i jamie brzusznej dziecka, m.in. położenie serca, wielkość serca, kąt serca, wielkość przedsionków i komór serca, budowę i funkcjonowanie zastawek – przedsionkowo-komorowych i otworu owalnego, budowę i lokalizację naczyń krwionośnych, ocenia cały układ krążenia, łącznie z naczyniami odchodzącymi od łożyska i naczyniami pępowiny. Sprawdzany jest również rytm serca w celu wykrycia ewentualnej arytmii lub bradykardii, a także przepływy krwi. Całe badanie trwa zwykle 20-30 minut, maksymalnie do godziny.

Ze względu na fakt, że echo serca płodu jest badaniem wymagającym fachowej wiedzy i doświadczenia, nie wykonuje się go w każdym gabinecie ginekologicznym. Prawdę mówiąc, w Polsce jest niewiele ośrodków specjalizujących się w kardiologii prenatalnej z kadrą wykwalifikowaną do przeprowadzania tego badania! Dobrą wiadomością jest natomiast to, że echo serca płodu można wykonać w ramach NFZ. Podstawą refundacji jest skierowanie od lekarza wystawiane w przypadku stwierdzenia określonych wskazań. Badanie można wykonać też prywatnie, jednak trzeba się liczyć z wydatkiem nawet 400-500 zł.

Jakie wady wykrywa echo serca płodu?

Celem badania jest ocena budowy i pracy serca oraz naczyń krwionośnych, tym samym echo serca płodu pozwala na wczesne wykrycie potencjalnych wad serca (nieprawidłowości w budowie), a także zaburzeń rytmu tego narządu (niemiarowość pracy serca), zmian czynnościowych (nieprawidłowa funkcja serca), a także guzów serca i kardiomiopatii. Przykładowo podczas badania lekarz może zdiagnozować takie schorzenia jak m.in. hipoplazja (niedorozwój) lewego i prawego serca, tetralogia Fallota (ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie drogi odpływu z prawej komory, przemieszczenie aorty na prawo nad przegrodę międzykomorową oraz przerost prawej komory), przełożenie dużych naczyń, przerwanie łuku aorty, błądząca prawa tętnica podobojczykowa (ARSA), wspólny kanał przedsionkowo-komorowy i wady zastawek.

Kiedy robić echo serca płodu?

Najlepszy czas na wykonanie echa serca płodu, to okres między 18. a 32. tygodniem ciąży. Właśnie wtedy można uzyskać najlepszy i najdokładniejszy obraz struktur serca, tym samym jest największa szansa na wykrycie istniejących nieprawidłowości. Oczywiście w szczególnych przypadkach lekarz może zdecydować o wcześniejszym przeprowadzeniu badania – między 12. a 17. tygodniem, jednak nie ma wówczas możliwości pełnej oceny serca.

Wskazania do wykonania echa serca płodu

Echo serca płodu nie jest badaniem rutynowym, skierowanie do jego wykonania kobieta w ciąży otrzymuje w określonych sytuacjach. Wskazaniem są występujące czynniki ryzyka wad serca, m.in. wywiad rodzinny obciążony wadami serca (a także innymi wadami niedotyczącymi układu krążenia) lub wcześniejsze urodzenie dziecka z wadą serca (lub innymi wadami wrodzonymi), a przede wszystkim wykrycie jakichkolwiek nieprawidłowości (nie tylko tych w obrębie serca) w przeprowadzonych standardowych badaniach ultrasonograficznych.

Podstawowym testem przesiewowym potencjalnych wad serca i układu krwionośnego płodu jest USG wykonywane w pierwszym trymestrze między 11. a 14. tygodniem ciąży (tzw. USG genetyczne). Jeśli w trakcie tego badania zaobserwowano m.in. zwiększoną przezierność karkową bądź też nieprawidłowy przepływ w przewodzie żylnym lub zastawce trójdzielnej, konieczne jest wykonanie echa serca płodu.

Ponadto echo serca płodu jest wskazane u kobiet, które przyjmują na stałe leki mogące wywierać niekorzystny wpływ na rozwój serca dziecka (np. leki przeciwdepresyjne lub przeciwpadaczkowe). Również niektóre choroby przewlekłe stanowią podstawę do skierowania ciężarnej na badanie, jest to m.in. cukrzyca (także stwierdzona cukrzyca ciążowa), fenyloketonuria, choroby tkanki łącznej i różne choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy, zespół antyfosfolipidowy, choroba Hashimoto). Echo serca płodu wykonuje się też u kobiet w ciąży mnogiej oraz u kobiet, które w ciąży przeszły zakażenie m.in. różyczką, toksoplazmozą, parwowirusem B19. Wskazaniem może być również wiek kobiety powyżej 35 lat oraz konflikt serologiczny.

Co daje wczesne rozpoznanie wad serca, czyli dlaczego warto zrobić echo serca płodu?

Wady serca są jedną z najczęstszych wad rozwojowych, zaś echo serca płodu jest badaniem, które jest niezwykle pomocne w ich rozpoznawaniu. Co daje wiedza, o tym, że u dziecka występują wady lub zaburzenia serca? Przede wszystkim daje to czas na zaplanowanie leczenia oraz przygotowanie się do porodu. Warto od razu powiedzieć, że dziecko z wykrytą wadą serca powinno się rodzić w specjalistycznym szpitalu, gdzie do dyspozycji jest odpowiednie zaplecze neonatologiczne i kardiochirurgiczne. Jest to ważne z kilku powodów. Po pierwsze w przypadku maluszków z wadami serca sam poród obciążony jest większym ryzykiem. Po drugie dziecko od razu po porodzie musi zostać otoczone opieką kardiologa, a także musi być niezwłocznie poddane leczeniu.

Echo serca płodu wykrywa różne wady, niektóre wymagają szybkiej interwencji, w tym wykonania zabiegów chirurgicznych w pierwszych godzinach po porodzie. Są też takie, które trzeba leczyć jeszcze przed urodzeniem, czyli konieczne jest przeprowadzenie pilnej operacji wewnątrzmacicznej. Jeśli takie kroki nie zostaną podjęte, dziecko w wielu przypadkach nie ma szans na przeżycie! Gdy lekarze wiedzą, że dziecko ma wadę serca, są przygotowani do wdrożenia odpowiedniego leczenia, co daje dziecku szanse na komfortowe życie, a nawet na całkowite wyzdrowienie.

Każda kobieta w ciąży jest zobowiązana do wykonywania standardowych badań, należy obowiązkowo wykonać m.in. USG w pierwszym trymestrze, a następnie USG połówkowe (między 18. a 22. tygodniem ciąży). Jeśli nie wykażą one żadnych nieprawidłowości w układzie krążenia, poza tym nie zostaną stwierdzone czynniki predysponujące do rozwoju u płodu wad i zaburzeń serca, nie ma potrzeby wykonywać echa serca. Jednakże w sytuacji, gdy lekarz zauważy coś niepokojącego, zwłaszcza u kobiet z grupy ryzyka urodzenia dziecka z takimi wadami, wówczas musi on niezwłocznie skierować ciężarną do specjalistycznego ośrodka.

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów oraz dużych serwisów o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.