Zaparcia w ciąży to jedna z częstszych dolegliwości. Nawet połowa kobiet może się z nimi zmagać. Dlaczego tak się dzieje? Ma to bezpośredni związek z fizjologią ciąży. Objawy zatwardzenia bywają bardzo uciążliwe i mogą znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Powodują duży dyskomfort, a nawet ból, więc należy jak najszybciej podjąć z nimi walkę. Dobrą wiadomością jest to, że istnieją proste i skuteczne sposoby na zaparcia w ciąży!

Czym jest zatwardzenie?

Zaparcie, inaczej zatwardzenie, jest zaburzeniem prawidłowego rytmu wypróżnień. Po pierwsze zmniejsza się częstotliwość wypróżnień – o zaparciach mówi się, gdy defekacje występują nie częściej niż 2 razy w tygodniu. Po drugie stolce są zbite i twarde, przez co ich wydalanie jest trudne, a nawet bolesne i wymaga silnego parcia. Jako objawy zaparć wymienia się również uczucie niepełnego wypróżnienia, uczucie pełności i ciężkości związane z zalegającą w jelicie grubym treścią pokarmową i z nagromadzeniem gazów, wzdęcia, ból podbrzusza, brak apetytu. Wszystkie te dolegliwości prowadzą do dużego dyskomfortu, obniżenia nastroju i złego samopoczucia.

Wyróżnia się zaparcia czynnościowe, które są związane m.in. ze stresem, niedoczynnością tarczycy lub właśnie z okresem ciąży – są one objawem zaburzeń pasażu jelitowego lub dysfunkcji procesu defekacji, a także zaparcia organiczne wynikające ze schorzeń układu pokarmowego i trawiennego, w tym uchyłków jelita grubego i nowotworów jelita grubego. Bezpośrednią konsekwencją zatwardzenia mogą być hemoroidy, przerost fałd okołoodbytniczych, zakrzepica żył okołoodbytowych i niedrożność jelita.

Zaparcia w ciąży – przyczyny

Zaparcia w ciąży mają charakter czynnościowy. Na ich wystąpienie są narażone wszystkie ciężarne, choć nie oznacza to, że pojawią się one u każdej z nich. Niemniej jednak ponad połowa kobiet w ciąży może się z nimi zmagać. Dlaczego? Jest to związane z tym, że do zaparcia w ciąży dochodzi w wyniku współwystępowania nie jednego, a aż kilku czynników. Przede wszystkim główną rolę odgrywają tu hormony, a dokładniej progesteron! Wzrost stężenia progesteronu powoduje rozluźnienie napięcia mięśni gładkich, w tym jelit i przyczynia się do spowolnienia przechodzenia treści pokarmowej przez dolny odcinek przewodu pokarmowego.

Do niekorzystnego działania hormonów na pracę przewodu jelitowego dochodzi także powiększająca się macica. Jej ściany z czasem zaczynają napierać na jelita, co wpływa na ich perystaltykę. Oprócz zmian zachodzących naturalnie w okresie ciąży czynnikiem zwiększającym ryzyko zaparć jest niewłaściwa dieta. Wpływ na problemy z wypróżnianiem w ciąży mają ciężkostrawne potrawy, nadmiar węglowodanów, niedobór błonnika, nadmierne spożycie słodyczy i gazowanych napojów, nieregularne jedzenie posiłków. Zaparcia mogą się pojawić także wskutek picia niedostatecznej ilości płynów. Jako przyczyny można wymienić zmniejszenie aktywności fizycznej i wzrost masy ciała. Dodatkowo zaparcia w ciąży mogą się nasilać u kobiet, które ze względu na ryzyko rozwoju anemii muszą suplementować żelazo.

Kiedy najczęściej występuje zatwardzenie w ciąży? Jeśli chodzi o zaparcia w ciąży 1 trymestr jest zwykle najspokojniejszy, choć nie jest wykluczone, że niektóre kobiety będą się z nimi zmagać już od pierwszych tygodni po zapłodnieniu. Jednak u większości ciężarnych, problemy z wypróżnianiem w ciąży pojawiają się lub nasilają dopiero w drugim i trzecim trymestrze. Zatwardzenie w ciąży jest przyczyną znacznego dyskomfortu i może prowadzić do rozwoju hemoroidów, ale na szczęście nie stanowi zagrożenia dla płodu, silne parcie nie zwiększa też ryzyka poronienia lub przedwczesnego porodu. Ważne jest także to, że zaparcia zwykle ustępują w niedługim czasie po porodzie.

Sposoby na zaparcia w ciąży

Problemy z wypróżnianiem w ciąży można pokonać! Gdy zatwardzenie nie jest zbyt uciążliwe, wystarczająca będzie zmiana nawyków żywieniowych. Jako najskuteczniejsze sposoby na zaparcia w ciąży wymienia się zbilansowaną dietę bogatą w błonnik oraz prawidłowe nawodnienie organizmu. Zwykle kobietom w ciąży zaleca się spożywać około 25-40g błonnika na dobę. W diecie ciężarnej powinny się znaleźć produkty pełnoziarniste (np. kasza gryczana, makaron pełnoziarnisty, brązowy ryż), świeże warzywa (np. buraki, pomidory) i owoce (np. jabłka, kiwi, maliny, gruszki), suszone owoce (np. śliwki, morele, daktyle), orzechy i nasiona. Polecane jest też siemię lniane – jako dodatek do potraw lub w postaci kisielu.

Kobiety, które cierpią na zatwardzenie w ciąży, powinny również pić jogurty naturalne, maślankę i kefiry, które są naturalnymi probiotykami. Bardzo ważne, aby wypijać około 2-3 litry płynów dziennie, najlepiej niegazowanej wody mineralnej, dodatkowo można pić kompot z suszonych śliwek, herbatki owocowe bez cukru, świeżo wyciskane soki warzywno-owocowe. Zwiększenie spożycia płynów jest szczególnie ważne w przypadku równoczesnego zwiększenia spożycia błonnika. Uzupełnieniem diety będzie lekka aktywność fizyczna, dobrana do możliwości ciężarnej, odpowiednie będą spacery, joga, pilates, pływanie. Ruch pobudza jelita do pracy, tym samym poprawia się ich perystaltyka.

Istotne jest nie tylko to, co kobieta je, ale i czego nie powinna jeść! Powinna unikać wysoko przetworzonej żywności, słodyczy i nadmiaru cukru, czekolady, kakao, produktów na bazie białej mąki, tłustych, ciężkostrawnych potraw, bananów, borówek, słodzonych soków i czarnej herbaty. Dodatkowo ciężarna musi troszczyć się o swoje samopoczucie – powinna unikać stresu, dbać o relaksację i wypoczynek. Zaparcia na początku ciąży są raczej sporadyczne, co nie znaczy, że nie warto zawczasu zadbać o prawidłową pracę jelit. Dieta, nawadnianie i ruch to najlepsza profilaktyka zatwardzeń.

Nie każdy o tym pamięta, ale niezwykle ważna jest także prawidłowa pozycja podczas defekacji – zaleca się ustawiać stopy na małym podnóżku lub stołku, aby ciało ułożyło się w miarę naturalnej pozycji kucznej, która ułatwia wypróżnianie i pozwala uniknąć nadmiernego parcia. Ponadto pod żadnym pozorem nie można wstrzymywać wypróżniania, gdy tylko pojawi się potrzeba defekacji, należy jak najszybciej skorzystać z toalety. Eksperci zalecają również, aby codziennie podejmować próby wypróżniania – najlepiej dwa razy dziennie o podobnej porze.

Jak leczyć zatwardzenie w ciąży?

Jeśli zaparcia w ciąży są dość łagodne, dieta, nawadnianie i aktywność fizyczna powinny wystarczyć do poprawy rytmu wypróżnień. W sytuacji, gdy objawy są nasilone i podejmowane działania nie przynoszą żadnych efektów, można sięgnąć po dostępne w aptekach leki na zaparcia. Jest jednak warunek, nie można tego robić na własną rękę, trzeba to wcześniej omówić z lekarzem. On dobierze preparaty nie tylko bezpieczne do stosowania w okresie ciąży, ale przede wszystkim weźmie pod uwagę indywidualne potrzeby danej kobiety. Jeśli chodzi o farmakologiczne sposoby na zaparcia w ciąży, zalecane są środki doodbytnicze – czopki musujące i czopki glicerynowe lub doustne – makrogole i laktuloza.

A co z lewatywami? Nie jest zalecane wykonywanie klasycznych lewatyw, natomiast po konsultacji z lekarzem można zastosować mikrowlewki. U ciężarnych nie można też stosować oleju rycynowego, gdyż może podrażniać i powodować przekrwienie jelita grubego. Trzeba na koniec jeszcze raz przypomnieć, środki na zaparcia można stosować wyłącznie doraźnie i tylko po konsultacji z lekarzem. Podczas wizyty warto poradzić się specjalisty w kwestii dodatkowej suplementacji, np. preparatami z błonnikiem, probiotykami i prebiotykami.

Zaparcia w ciąży są powszechnym problemem, dlatego kobiety powinny już od samego początku działać profilaktycznie. Kluczowa jest dieta bogata w błonnik, prawidłowe nawodnienie oraz lekka aktywność fizyczna. Jeśli to nie pomoże, kobieta powinna wiedzieć, jakie sposoby na zaparcia w ciąży są skuteczne i bezpieczne. Gdy dolegliwości są bardzo nasilone, nie można czekać, trzeba się zgłosić do lekarza!

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów oraz dużych serwisów o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.