Czym jest ciąża geriatryczna?
Określenie ciąża geriatryczna niestety brzmi nieco obraźliwie, w końcu jednoznacznie kojarzy się ze… starością. A czym tak naprawdę jest ciąża geriatryczna? Pod tym pojęciem kryje się ciąża kobiety, która zaszła w nią po ukończeniu 35. roku życia, czyli wcale nie takiej starej! Czy zajście w ciążę w tym wieku jest dobrym pomysłem? Dlaczego ciąża geriatryczna jest ciążą wysokiego ryzyka?
Ciąża geriatryczna – co to znaczy?
Czym jest ciąża geriatryczna? Ciąża geriatryczna to powszechnie stosowane pojęcie – również przez lekarzy i położne, choć nie jest to wcale fachowy termin medyczny. Dotyczy on kobiet, które zaszły w ciążę po 35. roku życia. Biorąc pod uwagę, że pojęcie geriatria odnosi się do opieki nad osobami w podeszłym wieku, to nie sposób się nie zgodzić z poglądem, że określenie geriatryczna ciąża nie jest dla kobiety komplementem. Kolejnym niezbyt przyjemnym mianem, jakim nazywane są w pewnym wieku kobiety w ciąży, jest stara pierworódka. Tak mówi się o kobietach, które dopiero po 35. roku życia rodzą swoje pierwsze dziecko.
Dlaczego ciąże powyżej 35. roku życia zyskały taką nazwę? Po pierwsze ma to związek z faktem, że po 35. roku życia szanse na zajście w ciążę maleją, znacząco spada bowiem potencjał rozrodczy. Po drugie przebieg takiej ciąży jest narażony na więcej komplikacji. Ryzyko pojawienia się powikłań u kobiet oraz u płodu (w tym rozwoju wad wrodzonych i poronienia) jest większe niż u młodszych matek. Z tych powodów kobiety w ciąży geriatrycznej, czyli po prostu w ciąży dojrzałej powinny częściej zgłaszać się do lekarza i wykonywać więcej badań.
Dlaczego ciąża geriatryczna jest coraz popularniejsza?
Znakiem naszych czasów jest to, że kobiety coraz później decydują się na dziecko. Taki trend utrzymuje się już od kilku, a nawet kilkunastu lat. Obecnie kobiety są bardziej świadome swoich potrzeb. Wolą realizować zawodowe ambicje i podróżować, zakładanie rodziny schodzi u nich na dalszy plan. Czasem też przeszkodą jest brak stałego partnera lub niedojrzałość emocjonalna do wychowywania dziecka. Konsekwencją tej tendencji jest to, że na porodówkach spotyka się coraz więcej dojrzałych kobiet – nawet grubo po czterdziestce. Czy to coś złego? Nie, absolutnie nie. Późne macierzyństwo ma wiele zalet. Kobiety są wtedy lepiej przygotowane pod względem psychicznym do posiadania dziecka, poza tym zwykle mają stabilną sytuację finansową.
Jakie zagrożenia są związane z ciążą geriatryczną?
Ciąża po 35. roku życia, szczególnie w sytuacji, gdy jest to pierwsze dziecko, jest traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka. Ze statystyk wynika, że geriatryczna ciąża związana jest ze zwiększonym ryzykiem powikłań dotyczących zarówno matki, jak i płodu, jednak wcale, ale to wcale nie oznacza to, że muszą one wystąpić. Mimo to trzeba być przygotowanym na potencjalne komplikacje mogące się pojawić w trakcie trwania ciąży i po porodzie.
Wśród zagrożeń związanych z ciążą geriatryczną wymienia się, m.in. cukrzycę ciążową, żylaki i większe ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej, nadciśnienie indukowane ciążą, cholestazę ciężarnych, stan przedrzucawkowy i rzucawkę, poronienie, poród przedwczesny, przedwczesne odklejenie się łożyska, wewnątrzmaciczne obumarcie płodu, konieczność porodu przez cesarskie cięcie, niską masę urodzeniową dziecka, powikłania po porodzie, dłuższy czas rekonwalescencji po porodzie.
Ponadto ciąża po 35. roku jest obarczona większym ryzykiem występowania chromosomowych wad genetycznych – należy do nich trisomia chromosomu 13 (zespół Patau), trisomia 18 (zespół Edwardsa) i trisomia 21 (zespół Downa). Im starsza jest matka, tym prawdopodobieństwo urodzenia dziecka z trisomią znacząco wzrasta, np. u kobiety w wieku 25 lat ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa wynosi około 1:1400, u kobiety w wieku 35 lat jest to 1:350, a u kobiety w wieku powyżej 40 lat już 1:100!
Ciąża geriatryczna – jakie badania są zalecane?
Powyższa lista powikłań może wywoływać niepokój, ale prawda jest taka, że zdecydowana większość ciąż u matek powyżej 35. roku życia i dużo starszych jest niepowikłana, przebiega jak najbardziej prawidłowo, a dzieci rodzą się silne i zdrowe. Nie należy więc ulegać panice, jednakże trzeba zachować ostrożność. Nie można np. zaniedbywać żadnych wizyt lekarskich i badań prenatalnych. Celem badań przeprowadzanych na różnych etapach ciąży jest wczesne wykrycie ewentualnych wad płodu (m.in. nieprawidłowości chromosomalnych, wad serca, wad cewy nerwowej lub rozszczepu wargi i podniebienia), a także monitorowanie jego rozwoju i wzrostu. Szybkie zdiagnozowanie zaburzeń daje często szansę na wdrożenie leczenia jeszcze w trakcie ciąży lub zaraz po porodzie. W niektórych przypadkach zaś pozwala się przygotować do wychowywania dziecka z niepełnosprawnością.
Niezależnie od tego, ile ciężarna ma lat, powinna wykonywać badania zlecane przez lekarza. W przypadku kobiet decydujących się na późne macierzyństwo wskazane są również dodatkowe testy. Wiek powyżej 35 lat stanowi czynnik ryzyka powikłań ciążowych, dlatego też niektóre przesiewowe badania prenatalne u kobiet w ciąży geriatrycznej są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Jako przesiewowe nieinwazyjne badania prenatalne wylicza się: badania USG, które wykonywane są między 11. a 14. tygodniem ciąży, 18. a 24. tygodniem ciąży oraz 28. a 30. tygodniem ciąży; test PAPP-A (tzw. test podwójny), który zwykle przeprowadzany jest w pierwszym trymestrze między 11. a 14. tygodniem ciąży, obejmuje on pomiar stężenia ciążowego białka A (PAPP-A) i wolnej podjednostki beta ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG); badanie biochemiczne, które wykonywane jest w drugim trymestrze między 15. a 20. tygodniem ciąży (tzw. test potrójny), polega ono na pomiarze stężenia beta-hCG, wolnej postaci jednego z estrogenów – estriolu i białka alfa-fetoproteiny (AFP).
Rekomendowane jest także wykonanie po 10. tygodniu ciąży badania wolnego płodowego DNA w krwi matki (tzw. test NIFTY). Jest to niezwykle dokładne badanie wykrywające wiele nieprawidłowości, w tym różne trisomie. Niestety jest ono bardzo drogie i nie podlega refundacji. Jeśli wyniki badań USG lub testów biochemicznych wskazują na wysokie ryzyko wad genetycznych u płodu, ciężarna może zostać zakwalifikowana do refundowanych badań potwierdzających. Są to badania inwazyjne jak np. amniopunkcja, kordocenteza, biopsja kosmówki.
Jak można się przygotować do ciąży geriatrycznej?
Czasem ciąża późna jest nieplanowana, czasem wyczekiwana. Jeśli kobieta świadomie podejmuje decyzję o zajściu w ciążę w wieku kwalifikującym ją do określenia ciąża geriatryczna, to powinna w okresie prekoncepcyjnym odpowiednio przygotować swój organizm. Należy zacząć od podstaw, czyli od wprowadzenia zbilansowanej diety, rezygnacji z używek, unikania stresu oraz dbania o aktywność fizyczną, wypoczynek i sen. Oczywiście obowiązkowo trzeba suplementować kwas foliowy i należy to robić przynajmniej miesiąc przed zajściem w ciążę! Jest to ważne, gdyż jego niedobór w początkowym etapie ciąży może doprowadzić m.in. do rozwoju wad cewy nerwowej u płodu. Ponadto można też suplementować np. jod, witaminę D i kwasy Omega-3.
Trzeba koniecznie zgłosić się do lekarza, który zleci wykonanie określonych badań, oceni stan zdrowia, zdiagnozuje potencjalne problemy mogące zmniejszać szansę na zajście w ciążę oraz czynniki, które mogą komplikować jej przebieg. Kluczowe do tego są wyniki takich badań jak cytologia, USG narządu rodnego i piersi. Polecane są również badania przesiewowe w kierunku obecności przeciwciał m.in. przeciwko różyczce, toksoplazmozie, cytomegalii i opryszczce – są to choroby uważane za czynnik zwiększający ryzyko uszkodzenia lub zaburzenia rozwoju płodu. Dodatkowo zarówno przyszła mama, jak i tata powinni wykonać badania genetyczne.
Wcześniej już była mowa o tym, że w przypadku ciąż geriatrycznych u kobiet notuje się większe prawdopodobieństwo cukrzycy lub nadciśnienia tętniczego, chorób, które także nie są obojętne dla przebiegu ciąży. Konieczne jest więc wykonanie przed zajściem w ciążę podstawowych badań takich jak pomiar ciśnienia tętniczego krwi, poziom glikemii oraz morfologia krwi, poziom hormonu TSH, oznaczenie parametrów wątrobowych i nerkowych, badanie ogólne moczu. W przypadku zdiagnozowania jakichkolwiek nieprawidłowości można je wyrównać jeszcze przed ciążą.
Z medycznego punktu widzenia najlepszy okres dla kobiety na urodzenie dziecka to czas między 20. a 30. rokiem życia, oczywiście dla wielu jest to stanowczo za wcześnie! Dlatego też późne macierzyństwo po 35. roku życia cieszy się coraz większą popularnością, mało tego, kobiety bardzo sobie je chwalą. Wprawdzie ciąża geriatryczna wiąże się z większym ryzykiem powikłań, jednak dzięki postępowi medycyny i dostępowi do zaawansowanej diagnostyki prenatalnej, kobiety mają bardzo duże szanse na urodzenie całkowicie zdrowego noworodka.
Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów w takich serwisach o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.
Dodaj komentarz