Każda kobieta, która marzy o potomstwie, musi mieć świadomość, jak wiele dolegliwości i chorób może stanąć jej na drodze do posiadania dziecka. Jedną z nich jest ciąża zaśniadowa, czyli dość często występujące powikłanie wczesnej ciąży. Do ciąży zaśniadowej dochodzi w wyniku nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej, gdy zamiast płodu w macicy rozwija się zaśniad. Jakie czynniki zwiększają ryzyko występowania tego typu powikłań? Czy ciąża zaśniadowa jest groźna dla zdrowia kobiety?

Ciąża zaśniadowa – rodzaje

Ciąża zaśniadowa (zaśniad groniasty) to rodzaj powikłania wczesnej ciąży określany także jako ciążowa choroba trofoblastyczna. Do powstania zaśniadu dochodzi wskutek nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej. W przebiegu choroby zwykle nie ma łożyska, płodu i płynu owodniowego, tworzą się natomiast pęcherzyki wypełnione płynem, które zbijają się w grupy przypominające grona. W zależności od strefy geograficznej zaśniad groniasty występuje raz na 1000 (np. Europa) lub raz na 100 (np. Azja Południowo-Wschodnia) ciąż. Wyróżnia się dwa rodzaje ciąży zaśniadowej: zaśniad całkowity i zaśniad niekompletny (częściowy). O zaśniadzie całkowitym mówi się wtedy, gdy zapłodniona zostaje pusta – całkowicie pozbawiona materiału genetycznego matki – komórka jajowa (przez jeden lub dwa plemniki). Zapłodniona komórka zagnieżdża się w macicy (ta szybko się powiększa), jednak łożysko jest nieprawidłowe, zaś płód wcale się nie rozwija i nie ma błon płodowych. Zaśniad niekompletny występuje, gdy komórka jajowa zostaje zapłodniona przez dwa plemniki, jednak zamiast bliźniąt wykształca się patologiczny płód, który nie jest w stanie przeżyć poza łonem matki. W przypadku zaśniadu niekompletnego część łożyska rozwija się normalnie. Zwykle zaśniad groniasty ma łagodny przebieg. Są jednak przypadki, gdy przekształca się on w postać inwazyjną tzw. zaśniad niszczący (kosmyki zaśniadowe wrastają w macicę).

Ciąża zaśniadowa – przyczyny

Mechanizm powstawania ciąży zaśniadowej nie jest w pełni poznany, jednak lekarze wyróżniają szereg czynników, które predestynują do występowania tego powikłania. Jako jedną z przyczyn specjaliści wskazują wiek, u kobiet, które zachodzą w ciążę po 35. roku życia, ryzyko rozwoju zaśniadu jest większe. Ponadto prawdopodobieństwo ciążowej choroby trofoblastycznej rośnie, gdy w przeszłości występowały ciąże zaśniadowe lub dochodziło do poronień. Nie bez znaczenia są także nieprawidłowości w owulacji, jak również dieta uboga w karoten i białko zwierzęce. Dostępne dane wyraźnie pokazują również związek między częstością występowania ciąż zaśniadowych a miejscem zamieszkania, zdecydowanie więcej przypadków notuje się np. w Azji Południowo-Wschodniej, Afryce Zachodniej oraz Meksyku.

Ciąża zaśniadowa – objawy i rozpoznanie

Obserwowanie swojego ciała oraz regularne wizyty kontrolne pozwalają odpowiednio wcześnie rozpoznać ciążę zaśniadową. Na co kobieta powinna zwracać uwagę? Niepokój powinny wzbudzić bardzo nasilone nudności i wymioty, rozległe obrzęki, podwyższone ciśnienie krwi, nadczynność tarczycy, a także krwawienia z pochwy. Ponadto objawem wskazującym na zaśniad groniasty jest gwałtowne powiększenie macicy, przy czym jej rozmiar jest nieproporcjonalny do wieku ciąży, czemu winny jest szybki wzrost wypełnionych płynem pęcherzyków. Symptomatyczny jest również brak czynności serca płodu oraz brak jego ruchów. Rozpoznanie ciąży zaśniadowej następuje na podstawie badania poziomu beta gonadotropiny kosmówkowej (poziom beta hCG wyraźnie przekracza 20000IU/ml), a także przezpochwowego badania USG – w obrazie widoczna jest tzw. zamieć śnieżna (w przypadku niekompletnego zaśniadu groniastego w obrazie USG widać fragmenty tzw. zamieci śnieżnej oraz częściowo rozwinięty płód). Pomocniczo w diagnozowaniu zaśniadu groniastego wykorzystuje się także badanie krwi oraz badania określające funkcję nerek, wątroby i tarczycy.

Ciąża zaśniadowa – leczenie i powikłania

W większości przypadków ciąża zaśniadowa ulega samoistnemu zakończeniu (zwykle kobieta wydala tkanki przypominające winogrona). Jeśli nie dojdzie do poronienia takiej ciąży, należy przeprowadzić zabieg opróżnienia macicy (usunięte tkanki poddaje się badaniom histopatologicznym). Kobieta, u której zdiagnozowano ciążę zaśniadową, przez kolejne 12 miesięcy musi pozostawać pod nadzorem lekarza, w tym czasie regularnie monitorowany jest poziom beta hCG we krwi (początkowo co tydzień). Utrzymujące się wysokie stężenie beta gonadotropiny kosmówkowej lub jego nagły wzrost może wskazywać, że zaśniad groniasty rozwinął się w przetrwałą chorobę trofoblastyczną, której powikłaniem może być rak kosmówki (kosmówczak) lub guz miejsca łożyskowego (ryzyko rozwoju nowotworu jest większe przy zaśniadzie groniastym całkowitym). W przypadku stwierdzenia komórek nowotworowych wprowadza się leczenie onkologiczne, u niektórych kobiet, głównie tych, które nie planują już więcej dzieci, lekarze decydują się na usunięcie całej macicy.

Ciąża zaśniadowa jest rodzajem powikłania ciążowego, gdy w wyniku nieprawidłowego zapłodnienia komórki jajowej w macicy płód nie rozwija się w ogóle lub jest niewłaściwie ukształtowany. Zaśniad groniasty jest niezłośliwą postacią rozrostu trofoblastu, jednak może mieć bardzo poważne powikłania – może dojść do rozwoju nowotworów trofoblastu (zaśniad inwazyjny, kosmówczak, guz miejsca łożyskowego) i przerzutów na inne narządy. Na szczęście większość kobiet, które przeszły ciążę zaśniadową rodzi później zdrowe dzieci (przy czym po wyleczeniu zaśniadu groniastego należy odczekać przynajmniej rok z próbą kolejnego zajścia w ciążę!).