Cukrzyca ciążowa to nie żart, narażona jest na nią każda przyszła mama – ta z predyspozycjami do rozwoju cukrzycy i ta zdrowa, która wcześniej nie miała zaburzeń glikemii. Problemem w diagnostyce schorzenia jest brak specyficznych objawów, dlatego ciężarna musi wykonywać zalecane badania, zaś po rozpoznaniu choroby musi rygorystycznie przestrzegać odpowiedniej diety!

Z naszego artykułu dowiesz się m.in.:

• Czym jest cukrzyca ciążowa?
• Co jest przyczyną cukrzycy ciężarnych?
• Jakie są objawy cukrzycy ciążowej?
• Jaką dietę stosować w cukrzycy ciążowej?
• Jak leczyć cukrzycę ciążową?

Cukrzyca ciążowa

Jednym z najczęstszych powikłań u kobiet w ciąży jest cukrzyca ciążowa. Definiuje się ją jako stan hiperglikemii spowodowany nietolerancją węglowodanów w okresie ciąży. Występuje ścisły związek między jej rozwojem a nieprawidłowościami gospodarki hormonalnej odpowiedzialnej za regulowanie metabolizmu cukrów. Cukrzycę ciężarnych diagnozuje się, gdy wysoki poziom glukozy we krwi został wykryty po raz pierwszy po zajściu w ciążę. Występuje ona tylko w okresie ciąży i samoistnie ustępuje po porodzie.

Insulina odpowiedzialna jest za stymulowanie transportu glukozy do wnętrza komórki, co umożliwia utrzymanie jej prawidłowego stężenia we krwi. W okresie ciąży łożysko produkuje hormony, które wpływają na to, że komórki robią się niewrażliwe na działanie insuliny, co przekłada się na wzrost poziomu glukozy we krwi. Jeśli wysoki poziom cukru we krwi utrzymuje się przewlekle, może dojść do powikłań w przebiegu ciąży i rozwoju dziecka. Im większe dziecko, tym więcej hormonów przyczyniających się do hiperglikemii produkuje łożysko, czyli rośnie oporność na insulinę. Cukrzyca ciężarnych jest najczęściej rozpoznawana w drugiej połowie ciąży.

Zwykle cukrzyca ciążowa ma ukryty przebieg z niecharakterystycznymi objawami, co niestety sprawia, że nie jest łatwo ją zdiagnozować tylko na podstawie jej obrazu klinicznego. Stąd tak istotne jest wykonywanie zalecanych przez lekarza badań na oznaczenie poziomu glukozy we krwi, tylko w ten sposób można wykryć nieprawidłowości i szybko wdrożyć kompleksowe leczenie, które daje pomyślne rokowania względem powikłań pre- i postnatalnych.

Cukrzyca ciążowa przyczyny

Schorzenie charakteryzuje się złożoną, wieloczynnikową patogenezą. Jako główne przyczyny cukrzycy ciążowej wymienia się zmiany w metabolizmie węglowodanów i zaburzenia procesów adaptacyjnych, które zachodzą u matki. Przede wszystkim dotyczą one nasilenia insulinooporności powodowanej przez wahania hormonalne (m.in. estrogenów i progesteronu) oraz inne uwarunkowania endo- i egzogenne.

Choć cukrzyca ciążowa może wystąpić u każdej kobiety, specjaliści wskazują na pewne czynniki zwiększające ryzyko jej wystąpienia. Jest to wiek powyżej 35 lat, cukrzyca w rodzinie, nadwaga i otyłość (nadmierna ilość tkanki tłuszczowej), nadciśnienie tętnicze, zespół policystycznych jajników, rozpoznanie cukrzycy ciążowej w poprzedniej ciąży, urodzenie wcześniej dziecka z wysoką masą urodzeniową.

Cukrzyca ciążowa objawy

Ze względu na to, że cukrzyca ciężarnych nie daje jednoznacznych objawów, utrudnia to jej rozpoznanie, a tym samym rośnie ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych u dziecka. Jako objawy cukrzycy ciążowej wymienia się m.in. spadek energii, senność, przemęczenie, zawroty głowy, mdłości, częstomocz, wzmożone pragnienie, napady głodu, suchość w ustach, przybieranie na wadze, zwiększoną częstotliwość infekcji intymnych. Problem polega na tym, że są to dolegliwości, które pasują zarówno do kategorii „ciąża objawy”, jak i „cukrzyca ciążowa objawy”!

Jak diagnozuje się cukrzycę ciążową? Obowiązkowo każda ciężarna musi mieć wykonane oznaczenie poziomu cukru we krwi (tzw. krzywa cukrowa) – po raz pierwszy około 8. tygodnia ciąży (zleca je lekarz na pierwszej wizycie). Zwykle wykonuje się test glikemii na czczo. Nieco inaczej postępuje się u kobiet z czynnikami ryzyka, u nich już na początku ciąży wykonuje się test obciążenia glukozą. Test obciążenia glukozą jest kilkuetapowy – najpierw pobiera się krew na czczo, następnie kobieta musi wypić roztwór glukozy (75g rozpuszczonych w szklance wody), po upływie godziny, a także po upływie dwóch godzin ponownie pobiera się jej krew.

Gdy pierwsze badanie wyszło dobre, dopiero około 24.-28. tygodnia ciąży wykonuje się test obciążenia glukozą. Wcześniej należy powtórzyć badanie, jeśli pojawią się objawy cukrzycy ciążowej. Cukrzycę ciężarnych lekarz rozpoznaje na postawie wyników testu obciążenia glukozą, gdy stężenie glukozy na czczo wynosi 92-125mg/dl (5,1-6,9mmol/l), w 60. minucie wynosi powyżej 180mg/dl (10mmol/l), w 120. minucie wynosi 153-199mg/dl (8,5-11mmol/l).

Cukrzyca ciążowa dieta

Dieta w cukrzycy w czasie ciąży jest niezwykle istotna i stanowi zalecaną metodę leczenia. W wielu przypadkach dieta i samokontrola glikemii (zwykle 4 razy na dobę) są zupełnie wystarczające do utrzymania prawidłowego poziomu glukozy we krwi i zminimalizowania ryzyka powikłań. Aby uniknąć konieczności stosowania insuliny, kobieta musi zrozumieć, że dieta w cukrzycy ciążowej musi być rygorystycznie przestrzegana zarówno w kwestii ilości i częstotliwości posiłków, jak i tego, co można, a czego nie można jeść.

„Cukrzyca ciążowa dieta” to zagadnienie, które kobieta powinna zgłębić ze specjalistą, dobry dietetyk ułoży jadłospis, który będzie spełniał warunki diety cukrzycowej, równocześnie będzie wartościowy, smaczny i zrealizuje zapotrzebowanie kaloryczne w okresie ciąży. Jego doświadczenie przyda się również wtedy, gdy ciężarna z powodu nudności będzie musiała zrezygnować z niektórych produktów.

Przechodząc do szczegółów diety w cukrzycy ciążowej, to kluczowe jest regularne spożywanie posiłków – zaleca się jeść 5-6 małych posiłków. W jadłospisie muszą znaleźć się węglowodany złożone, białko, zdrowe tłuszcze. Preferowane są produkty o niskim indeksie glikemicznym, w tym warzywa, kefiry, jogurty, ryby, chude białe mięso, ciemne pieczywo. Natomiast wyeliminować trzeba słodycze i inne cukry proste, przetworzoną żywność, tłuste mięsa, mleko, białe pieczywo. Przy okazji warto wspomnieć, że niezbędnym uzupełnieniem diety jest prawidłowe nawodnienie organizmu (trzeba wypijać przynajmniej 2 litry płynów) oraz dostosowana do możliwości kobiety codzienna aktywność fizyczna.

Cukrzyca ciążowa leczenie

Leczenie cukrzycy ciążowej najczęściej polega na regularnej kontroli glikemii z użyciem glukometru oraz realizowaniu zaleceń dietetycznych. Jeśli to nie wystarcza, wprowadza się także insulinoterapię (w postaci podskórnych iniekcji). W okresie ciąży nie stosuje się innych leków przeciwcukrzycowych. Ze względu na naturę schorzenia kobieta w ciąży powinna pozostawać pod opieką nie tylko diabetyka, ale i m.in. dietetyka oraz neonatologa.

Od tego, czy kobieta przestrzega zaleceń lekarzy, zależy, czy ciąża będzie przebiegała zgodnie z planem, a dziecko będzie rozwijało się prawidłowo. W innym przypadku może dojść do bardzo poważnych powikłań. Ich charakter i nasilenie jest uzależnione od tego, kiedy pojawi się cukrzyca ciężarnych. Jak łatwo się domyślić, największe zagrożenie dla płodu występuje w pierwszym trymestrze, dzieje się tak głównie wtedy, gdy kobieta była chora przed ciążą, jednak cukrzyca nie została wykryta. Skutkiem mogą być poważne wady wrodzone serca i centralnego układu nerwowego, deformacje kości, poronienie lub zgon wewnątrzmaciczny.

Ponadto wśród powikłań cukrzycy ciążowej wymienia się m.in. stan przedrzucawkowy, rzucawkę, zwiększoną podatność na zakażenia dróg moczowych, ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości, wysoką masę urodzeniową dziecka (co może być wskazaniem do cesarskiego cięcia), przedwczesny poród, urazy okołoporodowe, u dziecka może dojść do rozwoju wad przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Niektóre komplikacje wynikające z cukrzycy ciążowej mogą pojawić się u malucha w okresie dzieciństwa, np. zaburzenia rozwoju psychofizycznego, zaburzenia zdolności intelektualnych, w wieku młodzieńczym natomiast można zaobserwować predyspozycję do otyłości i zespołu metabolicznego (np. insulinooporności, upośledzonej tolerancji glukozy).

Nieuregulowana cukrzyca ciążowa jest niebezpieczna i dla dziecka, i dla matki, natomiast wczesne wykrycie i utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi minimalizuje niebezpieczne powikłania! Mimo że cukrzyca ciężarnych ustępuje po porodzie, w ciągu 6.-12. tygodni zaleca się mamom wykonać test obciążenia glukozą ze względu na zwiększone ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2.