Czasem ciąża zupełnie zaskakuje, czasem jest planowana z zegarkiem w ręku! Niezależnie od okoliczności ciało kobiety musi być przestawione na zupełnie inny tryb, wszak przez dziewięć miesięcy będzie „ludzkim inkubatorem”! Tym samym wszystko, co będzie mu dostarczane w formie jedzenia lub suplementacji, musi być odpowiednio dobrane, w taki sposób, aby tych dobrodziejstw wystarczyło dla dwojga. Wybierając witaminy prenatalne, należy kierować się rozsądkiem, dlatego warto wiedzieć, na jakie składniki jest największe zapotrzebowanie w tym okresie.

Przeciwwskazania: ciąża!

Jeśli zdarzało Ci się już wcześniej sięgać po suplementy diety, z pewnością zwróciłaś uwagę na znajdujący się na opakowaniu dopisek „nie stosować w okresie ciąży i laktacji”. Większość z dostępnych na rynku popularnych preparatów multiwitaminowo-mineralnych nie nadaje się do stosowania u kobiet w stanie błogosławionym, co więcej, niektórych nie powinny przyjmować również kobiety dopiero planujące ciążę! Potrzebę stosowania dodatkowej suplementacji należy zawsze konsultować z lekarzem prowadzącym ciążę, jest to związane z tym, że w Twoim przypadku zwykłe witaminy prenatalne mogą okazać się niewystarczające! Zanim jednak zdecydujesz się na suplementację, zapoznaj się z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG), które wyszczególniają najważniejsze substancje wymagające uzupełnienia w okresie okołociążowym.

Czego potrzebuje Twój organizm?

Cały okres ciąży oraz laktacji to szczególny czas, gdy zupełnie zmienia się zapotrzebowanie organizmu kobiety na składniki odżywcze. I wcale nie chodzi tu o kalorie, ale o konkretne minerały, witaminy i kwasy tłuszczowe. Na liście Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego znajdują się następujące składniki: kwas foliowy, jod, witamina D, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, żelazo oraz magnez. Ze szczególną atencją należy pochylić się nad pierwszymi trzema pozycjami, bowiem ze względu na często występujące u Polaków niedobory tych składników ich dostarczanie do organizmu w postaci kapsułek jest konieczne! Oprócz wymienionych przez PTG substancji można pokusić się o zwiększenie podaży witamin z grupy B oraz witamin C i E. Czas ciąży to nie tylko huśtawka nastrojów, ale i huśtawka zapotrzebowania na witaminy i minerały, dlatego ich suplementacja wymaga okresowych modyfikacji. Najkorzystniejszym rozwiązaniem jest stosowanie jednego zestawu w okresie prekoncepcyjnym, drugiego we wczesnej ciąży oraz trzeciego w późniejszej ciąży i podczas laktacji, przy czym szczególny nacisk powinno się kłaść na suplementację w pierwszym trymestrze, kiedy to następuje proces organogenezy.

Kwas foliowy (foliany)

Każda kobieta, która choćby przez chwilę myślała o potomstwie, wie, że kwas foliowy musi znaleźć się w jej diecie! Ba! Sięgają już po niego panie, które dopiero planują dziecko! Suplementację kwasem foliowym zaleca się rozpocząć przynajmniej 2-3 miesiące przed planowaną ciążą, przez ten czas organizm zdoła zgromadzić solidny zapas tego składnika. A dlaczego to właśnie on jest tak istotny? Kwas foliowy, czyli inaczej witamina B9, zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu! Jego niedobór zaś grozi poważnymi wadami centralnego układu nerwowego np. wodogłowiem lub rozszczepem kręgosłupa. Ponadto kwas foliowy uczestniczy w syntezie DNA, jest niezbędnym koenzymem procesów metabolicznych kwasów nukleinowych oraz pełni rolę katalizatora procesów krwiotwórczych! Zalecana dzienna porcja kwasu foliowego dla kobiet przed ciążą i w okresie ciąży wynosi 400mcg, w szczególnych przypadkach dawka ta może wynosić nawet 4mg (m.in. u kobiet, które wcześniej urodziły dziecko z wadą cewy nerwowej).

Witamina D

Każdego roku przypomina się o suplementowaniu witaminą D w okresie od września do kwietnia, zalecenie to dotyczy wszystkich. W miesiącach jesienno-zimowych nasłonecznienie w naszym kraju uniemożliwia prawidłową syntezę witaminy D w skórze, co przyczynia się do występowania jej niedoborów. W przypadku kobiet w ciąży odpowiednia podaż witaminy D jest szczególnie ważna dla prawidłowego rozwoju i wzrostu kości u dziecka, bez niej narażamy malucha na poważne nieprawidłowości w budowie układu kostnego (np. na krzywicę). Ponadto witamina D wspomaga pracę układu odpornościowego i uczestniczy w procesie podziału komórek. Zalecana dzienna porcja dla kobiet przed ciążą oraz w okresie ciąży i laktacji wynosi 2000j.m.

Jod

Zastanawiałaś się, dlaczego w sklepach niemal każda sól kuchenna jest dodatkowo jodowana? Ma to związek z niedoborami jodu, na jakie narażeni są Polacy, a które wiążą się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jednak największe zagrożenie dotyczy kobiet w ciąży! W tym okresie organizm potrzebuje tego pierwiastka, aby zapewnić właściwe funkcjonowanie tarczycy, jej hormony bowiem wspomagają rozwój mózgu oraz kości u dziecka. Suplementacja jodem jest konieczna zwłaszcza w pierwszym trymestrze, gdyż płód nie ma jeszcze rozwiniętej własnej tarczycy, potrzebuje więc hormonów matki. Znaczne niedobory jodu prowadzą do wad układu kostnego lub ciężkiego upośledzenia umysłowego płodu, a u mam mogą przyczynić się powstania wola tarczycowego, do przedwczesnego odklejenia łożyska lub do poronienia! Zalecana dzienna porcja dla kobiet przed ciążą, w okresie ciąży i laktacji wynosi 200mcg.

Żelazo

Niedobory żelaza w okresie ciąży często prowadzą do stwierdzenia niedokrwistości u matki, stan ten może skutkować m.in. przedwczesnym porodem, natomiast w okresie laktacji niedokrwistość powoduje znaczne obniżenie ilości żelaza w pokarmie. W takiej sytuacji rośnie ryzyko wystąpienia niedokrwistości u dziecka oraz upośledzenia jego rozwoju psychomotorycznego. Zalecana dzienna porcja dla kobiet przed ciążą wynosi minimum 18mg, w okresie ciąży – 26-27mg, w okresie laktacji – 20mg.

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe

Choć wszystkie nienasycone kwasy tłuszczowe są ważne dla zdrowia człowieka, w przypadku ciężarnych najwięcej uwagi poświęca się kwasom Omega-3, w szczególności kwasowi dokozaheksaenowemu (DHA). Przyczynia się on do prawidłowego rozwoju układu nerwowego i mózgu oraz właściwego rozwoju siatkówki oka u płodu. Dodatkowo wpływa na wydłużenie okresu ciąży (ogranicza ryzyko przedwczesnego porodu) oraz na zwiększenie masy urodzeniowej dziecka (przy czym zapobiega makroskomii). Jednak korzystne działanie kwasu DHA uzależnione jest od odpowiednio wysokiej podaży, niedostateczna suplementacja może przyczyniać się do wad wzroku oraz do nieprawidłowego rozwoju psychomotorycznego dziecka. Zalecana dzienna porcja dla kobiet w okresie ciąży i laktacji wynosi 600-1000mg (wyższa dawka zalecana jest kobietom zagrożonym przedwczesnym porodem). Suplementację kwasem DHA zaleca się włączyć około 20. tygodnia ciąży.

Magnez

Jako składnik wspierający prawidłowe funkcjonowanie mięśni w okresie ciąży magnez pomaga uniknąć bolesnych skurczów mięśniowych. Wpływa także na ograniczenie kurczliwości mięśni gładkich i poprzecznie prążkowanych, a w efekcie na zwiększenie objętości łożyska. Zalecana dzienna porcja dla kobiet przed ciążą i w okresie ciąży wynosi 200-1000mg magnezu.

Preparaty prenatalne – czego jeszcze szukać?

Opisane wyżej składniki są najważniejsze dla prawidłowego rozwoju płodu i stanowią podstawę suplementacji w okresie okołociążowym. Często jednak w preparatach prenatalnych można spotkać dodatkowe składniki – witaminę C i E oraz witaminy z grupy B. I tak witamina C zwiększa wchłanianie żelaza oraz chroni przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Przed stresem oksydacyjnym chroni również witamina E. Kompleks witamin B jest ważny szczególnie dla kobiet, którym dokuczają ciążowe mdłości i wymioty.

Witaminy dla kobiet w ciąży – co wybrać w aptece?

Dostępne na rynku preparaty prenatalne prezentują całą paletę formuł, niektóre z nich są bogatsze w liczbę składników, inne natomiast stawiają na jakość i zawierają wyższe dawki poszczególnych składników. Jeśli nie występują u Ciebie żadne przeciwwskazania, choroby, ciąża nie jest zagrożona, a lekarz nie wydał specjalnego zalecenia, możesz spokojnie przeanalizować składy dostępnych suplementów i wybrać coś skrojonego do Twoich (czy raczej Waszych!) potrzeb. Jednym z najpopularniejszych preparatów dla kobiet w pierwszym trymestrze jest Femibion Natal 1. Jest on polecany do stosowania do końca 12. tygodnia ciąży, zawiera niezbędną triadę składników, czyli jod, witaminę D oraz foliany. Jedna tabletka zawiera aż 800mcg folianów, z czego 400mcg to kwas foliowy, a kolejne 400mcg to L-metylofolian wapnia (Metafolin®), czyli biologicznie aktywna postać folianów, która w odróżnieniu od kwasu foliowego nie wymaga przekształcania w organizmie. Skład uzupełnia witamina C i E oraz kompleks witamin z grupy B. Warto zaznaczyć, że marka Femibion to całościowy program polecany do stosowania na poszczególnych etapach oczekiwania na dziecko, uzupełniają go Femibion 0 Planowanie ciąży (okres prekoncepcyjny) oraz Femibion Natal 2 Plus.

Optymalnie skomponowana dieta dostarczająca odpowiednich ilości makro- i mikroelementów, a także witamin prowadzona zarówno w okresie prekoncepcyjnym, jak i w czasie ciąży i laktacji pozwala na prawidłowy rozwój i wzrost dziecka, a także na utrzymanie dobrego zdrowia mamy. Biorąc pod uwagę zwiększone zapotrzebowanie organizmu kobiet ciężarnych, trzeba zadbać o dodatkowe źródło m.in. kwasu foliowego, witaminy D oraz jodu. Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest stosowanie wysokiej jakości preparatów dla ciężarnych.