Cytomegalia to choroba wywoływana przez wirus cytomegalii (CMV, HCMV), który należy do rodziny Herpes, czyli tej samej, do której zalicza się m.in. wirus opryszczki oraz ospy wietrznej-półpaśca! Ta pozornie niegroźna choroba jest bardzo niebezpieczna dla ciężarnych, ponieważ może wywołać poważne powikłania u dziecka, a nawet doprowadzić do jego śmierci!

Wirus CMV

Wirus cytomegalii występuje na całym świecie, szacuje się, że zarażonych jest około 70% ludności, przy czym w krajach wysoko rozwiniętych odsetek chorych jest niższy, natomiast w regionach słabo rozwiniętych mówi się nawet o 100% wskaźniku zarażenia wirusem. Podobnie jak inne wirusy z rodziny Herpes, CMV może pozostawać w organizmie przez wiele lat w stanie utajenia (tzw. latencja), ujawniając się dopiero w sytuacjach znacznego obniżenia odporności.

Cytomegalia: drogi zakażenia

Wirus HCMV znajduje się w wydzielinach takich jak ślina, mocz, nasienie, krew, łzy, a także mleko matki, dlatego istnieje wiele potencjalnych dróg jego przenoszenia m.in.: przeszczep narządów, transfuzja krwi, kontakty seksualne, karmienie piersią oraz transmisja wertykalna, która polega na przekazaniu wirusa z matki na dziecko w czasie ciąży lub w trakcie porodu.

Cytomegalia: objawy

Cytomegalia właściwie nie posiada specyficznych objawów, ponieważ przebiega… bezobjawowo! Wielu chorych nie odczuwa żadnych skutków choroby, niekiedy zaś występują symptomy grypopodobne takie jak podwyższona temperatura ciała, ból głowy i mięśni, zmęczenie, ból gardła, kaszel oraz powiększenie węzłów chłonnych. Cytomegalia może wywoływać także żółtaczkę, dyskomfort w nadbrzuszu, ogólne osłabienie oraz pogorszenie apetytu, ze względu tropizm w kierunku hepatocytów. U osób z upośledzonym układem immunologicznym choroba może objawiać się zapaleniem siatkówki i naczyniówki, zapaleniem mózgu, śródmiąższowym zapaleniem płuc, zapaleniem trzustki oraz zapaleniem przewodu pokarmowego.

Groźna cytomegalia w ciąży

Cytomegalia u ciężarnych przebiega podobnie jak u osób z prawidłowo pracującym układem odpornościowym, jednak negatywne skutki choroby odbijają się na dziecku. Ryzyko przekazania wirusa jest znacznie wyższe w przypadku zakażenia pierwotnego, szacuje się, że wynosi ono wówczas około 50%, natomiast w przypadku zakażenia nawrotowego (aktywacja uśpionego wirusa) uznaje się, że szansa przekazania CMV dziecku wynosi 1%. Przeniesienie wirusa z matki na dziecko w I trymestrze ma bardzo często katastrofalne skutki, takie jak samoistne poronienie lub liczne wady rozwojowe. Równie groźne jest zakażenie w II i III trymestrze – może ono doprowadzić do śmierci dziecka w łonie matki lub do rozwoju choroby cytomegalowirusowej. Objawy wrodzonej cytomegalii mogą występować w różnym natężeniu, a niektóre – ujawniać się dopiero w późniejszym wieku. Zwykle tej jednostce chorobowej towarzyszą: powiększenie wątroby i śledziony, uszkodzenia układu nerwowego, w tym niedowłady, uszkodzenia mózgu, mało- lub wodogłowie, zapalenie siatkówki oraz naczyniówki, żółtaczka, głuchota.

Cytomegalia: diagnostyka

Zasadniczo diagnostyka wirusa jest bardzo prosta – wystarczy wykonać badanie serologiczne polegające na oznaczeniu odpowiednich typów immunoglobulin. Oznaczane są dwie klasy przeciwciał IgG oraz IgM, a w zależności od tego, które z nich są obecne we krwi, można rozpoznać: brak zakażenia (brak IgG i IgM), świeże zakażenie (brak IgG, obecność IgM), chorobę w pełni (obecność obu klas przeciwciał) oraz wirusa w stanie latencji, co oznacza nabycie odporności (obecność IgG, brak IgM). Dodatkowo CMV można wykrywać w moczu, ślinie, płynie mózgowo-rdzeniowym i innych wydzielinach.

Cytomegalia: leczenie

W większości przypadków leczenie cytomegalii polega na zwalczaniu objawów, gdyż zdrowy układ odpornościowy sam potrafi poradzić sobie z infekcją. Inaczej leczenie przebiega, gdy układ immunologiczny pacjenta nie działa prawidłowo. Wtedy konieczna jest terapia gancyklowirem, dla którego odnotowuje się poważne działania niepożądane, m.in. hepatotoksyczność i uszkodzenia szpiku kostnego.

Cytomegalia: profilaktyka

Cytomegalia to trudny przeciwnik, jednak najprostszą i najskuteczniejszą ochroną przed zakażeniem jest – jak w przypadku wielu innych dolegliwości – zachowanie higieny! Istotny jest także dobór seronegatywnych dawców narządów lub krwi w przypadku przeszczepów i transfuzji. Przed ciążą warto wykonać test na obecność HCMV, a w przypadku wyniku negatywnego szczególnie chronić się przed zakażeniem. Choć medycyna gna naprzód, wciąż nie opracowano szczepionki na CMV, dlatego tak ważne jest unikanie sytuacji sprzyjających infekcji. Lekarze zalecają również chorym kobietom, aby zrezygnowały z karmienia piersią.

Aby zminimalizować ryzyko dla siebie i dziecka, przed zajściem w ciążę wykonaj test na obecność wirusa. Pamiętaj, że cytomegalia w ciąży nie musi oznaczać nic złego, jeśli Twój organizm jest już uodporniony, jeśli jednak do tej pory nie miałaś kontaktu z wirusem, zrób wszystko, aby przez najbliższe 9 miesięcy uniknąć zakażenia!