Od momentu rozpoczęcia na szeroką skalę szczepień ochronnych przeciw koronawirusowi pojawiały się pytania dotyczące bezpieczeństwa stosowania szczepionek u kobiet, które starają się o dziecko, u kobiet będących w ciąży i u matek karmiących piersią. Czy kobiety w stanie błogosławionym powinny się szczepić na Covid?

Szczepienia na Covid a starania o dziecko

Czy szczepienie na Covid w jakimkolwiek stopniu negatywnie wpływa na starania o dziecko? Nie ma dowodów naukowych na to, że szczepionka może powodować zaburzenia płodności u kobiet lub u mężczyzn. Zaobserwowano natomiast, że u mężczyzn, którzy przechorowali Covid-19, dochodziło między innymi do zaburzeń w liczbie i ruchliwości plemników! Według zaleceń towarzystw położniczo-ginekologicznych nie ma potrzeby zawieszania starań o dziecko po przyjęciu szczepień na Covid, choć pary korzystające z technik wspomaganego rozrodu (ART), u których wystąpiły poważne odczyny poszczepienne, powinny wstrzymać się z rozpoczęciem procedury do całkowitego ustąpienia objawów.

Czy można szczepić się na Covid podczas ciąży?

Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu kobiet, gdy musi ona szczególnie o siebie dbać i zrezygnować z wielu rzeczy. Wszystko, co robi, ma zapewnić dziecku jak najlepszy start. Dotyczy to również szczepień. Szczepionki chronią zarówno ciężarną, jak i dziecko (przeciwciała przenikają przez łożysko)! Zalecanymi szczepieniami dla ciężarnych są między innymi szczepienia przeciwko grypie i krztuścowi. A czy szczepienie na Covid-19 u ciężarnej jest bezpieczne?

Jeśli chodzi o to, czy szczepić się na Covid podczas ciąży, to obowiązujące rekomendacje są jednoznaczne – można, a nawet należy to robić. Szczepienia prowadzone są już jakiś czas i z obserwacji wśród ciężarnych, które dotychczas się szczepiły, wynika, że szczepionki typu mRNA (Moderna, Pfizer) nie wpływają negatywnie na przebieg ciąży, a także na zdrowie rosnącego w brzuchu płodu. Dostępne dane wskazują, że przeciwciała, które zostały wytworzone w organizmie matki po przyjęciu szczepionki, są obecne we krwi pępowinowej oraz w mleku matki.

Większość kobiet ma wątpliwości – ciąża a szczepienie na Covid-19 i niepożądane odczyny poszczepienne! Okazuje się jednak, że częstotliwość ich występowania u ciężarnych jest taka sama jak u kobiet, które nie były w ciąży. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi po szczepieniu są – gorączka, ból głowy, osłabienie, zaczerwienienie i ból w miejscu wkłucia (zwykle dolegliwości te mają łagodne nasilenie). Co więcej, nie zaobserwowano, aby szczepionka miała wpływ na częstotliwość występowania takich powikłań ciążowych jak poronienie, przedwczesny poród lub zgon dziecka (takie samo ryzyko występuje u ciężarnych niezależnie od szczepienia na Covid).

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca ciężarnym szczepionki firm Moderna i Pfizer. Ponadto rekomenduje się, aby szczepienie na Covid-19 u ciężarnej oraz u matek karmiących piersią obejmowało nie tylko dwie podstawowe dawki, ale również dawkę przypominającą!

Szczepienia a laktacja

Kobiety, które karmią piersią, mogą zaszczepić się na Covid. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia nie ma konieczności przerywania karmienia, gdy matka się zaszczepiła. Aktualne dane nie wskazują na to, że którakolwiek ze składowych szczepionki mogłaby być szkodliwa dla karmionego malucha. Przeciwciała IgA i IgG wytworzone po szczepieniu przedostają się do mleka matki, co oznacza, że dziecko może zyskać od mamy ochronę przed koronawirusem. Dlatego też szczepienie na Covid-19 u ciężarnej i karmiącej piersią jest zalecane nie tylko ze względu na bezpieczeństwo dla mamy, ale i dla dziecka!

Szczepienie na Covid-19 u ciężarnej – kiedy najlepiej przyjąć szczepionkę?

Ze względu na występujące u każdego ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych dobrze byłoby wykonać pełen cykl szczepień jeszcze przed zajściem w ciążę. Jeśli jednak szczepienia nie zostały wykonane wcześniej, można je przyjąć w trakcie ciąży. Kiedy najlepiej to zrobić? Najbezpieczniejsze i najkorzystniejsze dla dziecka będzie szczepienie w drugim trymestrze. Największy przezłożyskowy transport przeciwciał następuje w trzecim trymestrze, zaś organizm potrzebuje około 3-4 tygodnie do ich wytworzenia, dlatego drugi trymestr jest najlepszym czasem na szczepienie na Covid-19 u ciężarnej.

Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby przyjąć szczepionkę w trzecim trymestrze – najważniejsze, aby po prostu się zaszczepić! Lekarze radzą jednak wstrzymać się ze szczepionką do zakończenia pierwszego trymestru ciąży. Od 4. do 8. tygodnia ciąży trwa organogeneza, czyli okres tworzenia się narządów wewnętrznych płodu. Wprawdzie nie ma jednoznacznych dowodów, które wskazywałyby na potencjalnie negatywne działanie szczepionki na prawidłowy rozwój narządów płodu, więc nie ma jasnych przeciwwskazań do szczepienia w pierwszym trymestrze, mimo to dla bezpieczeństwa eksperci zalecają zachować daleko posuniętą ostrożność.

Czy szczepić się na Covid podczas ciąży? Tak, lekarze mówią, że tak! Zgodnie z wytycznymi Europejskiej Agencji Leków korzyści ze szczepionki przeciwko Covid-19 u kobiet ciężarnych przewyższają potencjalne ryzyko dolegliwości poszczepiennych mogących wystąpić u matki lub u dziecka. Dotychczasowe dane nie wskazują na zwiększenie powikłań ciążowych u kobiet zaszczepionych w porównaniu do kobiet niezaszczepionych.

Co więcej, ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 jest zdecydowanie wyższe u kobiet w ciąży oraz u kobiet w połogu, dlatego przyjęcie szczepienia jest rekomendowane przez najważniejsze organizacje zajmujące się zdrowiem. Szczepienie na Covid-19 u ciężarnej pozwala ograniczyć ryzyko ciężkiego przebiegu choroby i hospitalizacji, a także wystąpienia powikłań, dodatkowo zapewnia ochronę dziecku. Oczywiście ostatecznie kobieta samodzielnie musi podjąć decyzję, czy chce się zaszczepić, czy nie, jednak najpierw powinna skonsultować się ze swoim lekarzem, który udzieli jej wszystkich niezbędnych informacji.