Swędzenie skóry to uciążliwy objaw, który często dokucza kobietom w okresie ciąży. O czym może świadczyć świąd skóry w ciąży? Dobrą wiadomością jest to, że zwykle jego przyczyną jest po prostu rozciąganie się skóry na brzuchu i powstawanie rozstępów. Choć trzeba wiedzieć, że czasem swędzenie może też być objawem cholestazy ciążowej. Co można zrobić, aby złagodzić nasilenie świądu? Kiedy trzeba udać się z nim na konsultację do lekarza?

Skąd się bierze świąd skóry w ciąży?

Okres ciąży to czas, gdy w ciele kobiety dochodzi do licznych zmian fizjologicznych, głównie związanych z nadmierną aktywnością hormonów. Wiele objawów ciążowych jest widocznych na skórze w postaci np. zmian barwnikowych. Ponadto w okresie ciąży zwiększa się wrażliwość na promienie słoneczne, co może skutkować m.in. pojawieniem się na twarzy tzw. ostudy (melasmy). Oprócz różnego rodzaju przebarwień kobieta będąca w ciąży może też zaobserwować u siebie uciążliwe swędzenie skóry.

Świąd skóry w pierwszym trymestrze zwykle stanowi niepożądaną reakcję na substancje zawarte w kosmetykach. Wzrost poziomu estrogenów wpływa na to, że skóra łatwiej ulega podrażnieniu i reakcjom alergicznym. Dodatkowo skutkiem zwiększonej aktywności estrogenów jest znaczne spowolnienie pracy gruczołów łojowych, przez co skóra bardzo szybko się przesusza. A jak wiadomo, suchości zwykle towarzyszy nasilony świąd skóry.

Najczęściej świąd skóry w ciąży jest objawem związanym z procesem napinania i rozciągania się skóry oraz powstawania na niej rozstępów – głównie dotyczy to okolic brzucha i piersi, a także pośladków i ud. Zwykle swędzenie skóry nasila się od drugiego trymestru, w tym czasie bowiem brzuch zaczyna coraz szybciej rosnąć. U niektórych kobiet świąd skóry jest wyjątkowo dokuczliwy, u innych jest stosunkowo łagodny. Trzeba dodać, że objaw ten najbardziej daje się we znaki kobietom, które w okresie ciąży dużo przytyły lub u których wzrost masy ciała nastąpił dość gwałtownie.

Niemalże połowa ciężarnych skarży się na swędzenie skóry, można więc uznać je za jeden z objawów ciąży. Mimo że ze świądem zmaga się duże grono kobiet, to jeśli występuje on w wyżej wymienionych okolicznościach, to nie wymaga konsultacji z lekarzem, zazwyczaj odpowiednia pielęgnacja pozwala złagodzić ten problem.

Świąd skóry w ciąży a problemy dermatologiczne

Jako przyczyny świądu skóry w ciąży wymienia się również różne schorzenia dermatologiczne. Jednym z nich jest atopowe zapalenie skóry. Okres ciąży to czas, kiedy u niektórych kobiet z grupy ryzyka AZS może się ujawnić po raz pierwszy. Jeśli wraz z intensywnym świądem na skórze (głównie skóry na dłoniach, zgięciach łokci i pod kolanami) pojawia się nadmierna suchość i zmiany w postaci krostek i pęcherzyków, należy zgłosić się do dermatologa lub alergologa w celu wykonania diagnostyki.

W okresie ciąży u kobiety może się rozwinąć opryszczka ciężarnych (pemfigoid ciężarnych). W jej przebiegu pojawia się świąd, uczucie pieczenia oraz wysypka początkowo zlokalizowana w okolicy pępka. Jeśli ciężarna zauważy takie objawy, powinna jak najszybciej umówić się na wizytę u lekarza. Konsekwencją opryszczki ciężarnych jest m.in. ograniczenie wzrastania płodu lub przedwczesny poród! Do dermatoz, których objawem może być świąd skóry w ciąży, zalicza się też np. liszajec opryszczkowaty, świerzbiączkę, grudkowe zapalenie skóry oraz polimorficzne wykwity ciążowe.

Cholestaza ciężarnych jako przyczyna świądu skóry w ciąży

Jedną z poważniejszych ciążowych dolegliwości, która może się pojawić w trzecim trymestrze, jest cholestaza ciężarnych. W jej przebiegu dochodzi do zastoju żółci – jej wydalanie jest zaburzone na poziomie hepatocytów przede wszystkim wskutek wzmożonej aktywności hormonów. Głównym objawem cholestazy ciążowej jest właśnie silny świąd skóry. Co istotne, nie towarzyszy mu żadna wysypka. Świąd skóry w ciąży związany z zastojem żółci najpierw dotyka dłoni i stóp – intensywnie swędzą podeszwy stóp i wewnętrzna strona dłoni, później swędzenie rozprzestrzenia się na inne części ciała, w tym m.in. na tułów, twarz i szyję.

Jeśli więc pojawi się uporczywe swędzenie skóry w ciąży zlokalizowane na obszarze dłoni i stóp, które nasila się wieczorem i nocą, niezwłocznie trzeba się zgłosić do lekarza i wykonać odpowiednie badania, m.in. stężenie kwasów żółciowych we krwi oraz próby wątrobowe. U chorych na cholestazę ciążową wraz ze świądem pojawia się uczucie rozdrażnienia, niepokój, zaburzenia snu, pogorszenie samopoczucia, a także drobne rany i uszkodzenia naskórka (tzw. przeczosy), które są skutkiem intensywnego drapania skóry. Ponadto z czasem może dojść do zażółcenia skóry oraz występowania nudności i wymiotów. Cholestaza ciężarnych nie jest groźna dla matki, jednak może powodować niedotlenienie płodu lub niewydolność łożyska, zwiększa też ryzyko przedwczesnego porodu.

Jak łagodzić świąd skóry w ciąży?

Sposób, w jaki prowadzi się leczenie świądu skóry w ciąży, zależy od jego przyczyny. Zazwyczaj stosuje się po prostu odpowiednią pielęgnację. Jeśli swędzenie skóry wynika z nadmiernej suchości, wówczas kobieta powinna większą uwagę zwrócić na nawilżanie i natłuszczanie skóry. Wskazane do tego są dostępne w aptekach emolienty. Dermokosmetyki nie dość, że są bardzo skuteczne w działaniu, to nie zawierają substancji o drażniącym potencjale. W jaki sposób poprawiają one komfort skóry? Nawilżają ją i zapobiegają przeznaskórkowej utracie wilgoci, natłuszczają, wzmacniają barierę hydrolipidową, zmniejszają suchość, łagodzą swędzenie oraz działają przeciwzapalnie.

Emolienty powinno się stosować zarówno do mycia, jak i do pielęgnacji. Balsam lub krem można aplikować na skórę nawet kilka razy dziennie, w tym zawsze po kąpieli lub prysznicu. Tego typu kosmetyki sprawdzą się również przy świądzie i suchości związanej z atopowym zapaleniem skóry. Doraźnie można też aplikować maści łagodzące swędzenie z alantoiną i dekspantenolem. Często świąd skóry w ciąży nasila się wraz z przegrzaniem ciała, trzeba więc unikać gorących kąpieli, a do snu zakładać lekkie, przewiewne piżamy i dbać o odpowiednią temperaturę powietrza w sypialni.

Świąd skóry w ciąży towarzyszący rozstępom można łagodzić, stosując wymienione wcześniej emolienty i maści łagodzące, ale zasadniczo kobietom rekomenduje się stosowanie specjalnych preparatów przeciw rozstępom, które są dedykowane ciężarnym. Jeśli kobieta stosuje je od początku ciąży, to jest duża szansa, że uniknie ich powstawania. W przypadku późniejszego rozpoczęcia takiej kuracji zminimalizuje widoczność powstałych rozstępów i zmniejszy swędzenie związane z nadmiernym rozciąganiem i napięciem skóry.

W przypadku schorzeń dermatologicznych konieczne może być stosowanie leków, w tym leków przeciwhistaminowych i glikokortykosteroidów, ale o tym musi zdecydować lekarz. Dotyczy to wszystkich leków, także tych dostępnych bez recepty! W tej kwestii ciężarna zawsze powinna się skonsultować ze swoim lekarzem. Specjalistycznego leczenia, a nawet hospitalizacji wymaga cholestaza ciążowa. Zwykle ciężarnej podaje się cholestyraminę, leki przeciwhistaminowe oraz kwas ursodeoksycholowy. Zalecana jest też lekkostrawna dieta.

Ze swędzeniem skóry zmaga się wiele kobiet w ciąży. Najczęściej objaw ten wynika z nadmiernej suchości i napięcia skóry. W takich przypadkach wystarczy używać do pielęgnacji emolienty – zarówno w postaci preparatów myjących, jak i balsamów, kremów i olejków do ciała. Jeśli jednak świąd skóry w ciąży pojawia się wraz z widocznymi zmianami skórnymi lub ma charakterystyczny przebieg, należy się zgłosić do lekarza!

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów w takich serwisach o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.