Rodzicu, czy znasz swoje prawa pracownika? Czy wiesz, ile dni przysługuje Ci na opiekę nad dzieckiem? Sprawdź, kiedy i na jakich warunkach możesz skorzystać z dodatkowych dni wolnych od pracy z tytułu wychowywania dziecka, a także kiedy przysługuje Ci zasiłek opiekuńczy?

Opieka na dziecko zdrowe

Prawo do skorzystania z opieki nad dzieckiem zdrowym mają rodzice (opiekunowie) dzieci do 14. roku życia (zarówno własnych, jak i przysposobionych). Przysługują im dwa dni wolne od pracy (lub 16 godzin) do wykorzystania w ciągu roku kalendarzowego (niewykorzystane dni wolne przepadają) – bez względu na staż pracy i rodzaj umowy, a także niezależnie od liczby posiadanych dzieci. Rodzicowi zatrudnionemu w niepełnym zakresie opieka na dziecko zdrowe przysługuje w zakresie godzinowym i ustalona jest proporcjonalnie do wymiaru jego zatrudnienia. Opieka z tytułu wychowywania dziecka obowiązuje łącznie dla obojga pracujących rodziców, co oznacza, że muszą oni podjąć decyzję, kto wykorzysta dodatkowe wolne, rodzice mogą także podzielić je między sobą.

Jak skorzystać z opieki na dziecko?

Rodzic musi złożyć wniosek do pracodawcy o udzielenie wolnego z tytułu wychowywania dziecka, prośba ta nie wymaga uzasadnienia. Opiekę na dziecko do 14. roku życia można wykorzystać w dowolnie wybranym przez siebie momencie (np. bezpośrednio po urlopie wypoczynkowym). Choć decyzja należy do pracodawcy, nie może on odmówić udzielenia wolnego bez konkretnej przyczyny. Przysługującą opiekę na dziecko można wykorzystać jednorazowo, można podzielić na dwa razy, można także wykorzystywać ją w systemie godzinowym np. po dwie godziny. W składanym wniosku należy określić, w jaki sposób wolne będzie wykorzystywane – w dniach czy w godzinach, decyzja ta obowiązuje wobec całej puli wolnego, jeśli pracownik pierwszy dzień rozliczał w dniach, drugiego przysługującego dnia nie może rozliczać godzinowo. Warto jeszcze przypomnieć, że za dwa dni na opiekę na dziecko przysługuje pełne wynagrodzenie!

Zasiłek opiekuńczy

W przypadku dzieci chorych (będących na zwolnieniu lekarskim), które nie ukończyły 14. roku życia, rodzic może skorzystać z prawa do zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem. W takiej sytuacji rodzicowi przysługuje zasiłek opiekuńczy. Ponadto na zasiłek opiekuńczy może liczyć rodzic, który musi zostać w domu w celu opieki nad zdrowym dzieckiem, które nie ukończyło 8. roku życia, dotyczy to następujących sytuacji: nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko; choroby (ewentualnie porodu) małżonka, który stale opiekuje się dzieckiem, o ile uniemożliwia mu ona sprawowanie opieki; pobytu małżonka, który stale opiekuje się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej. Kodeks pracy przewiduje także prawo do zasiłku opiekuńczego osobom, które muszą zostać w domu, aby opiekować się innymi chorymi członkami rodziny – małżonkiem, rodzicami, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi w wieku ponad 14 lat, jeśli nadal mieszkają z osobą sprawującą opiekę. Prawo do zasiłku gwarantowane jest osobom posiadającym ubezpieczenie chorobowe i zatrudnionym na umowę o pracę, umowę zlecenie lub inną umowę o świadczenie usług, otrzymywać go może zarówno matka dziecka, jak i ojciec, przy czym świadczenie wypłacane jest wyłącznie jednemu rodzicowi, który wystąpił z wnioskiem o wypłatę za dany okres: nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym – opieka nad zdrowym dzieckiem do 8. roku życia, nad chorym dzieckiem do 14. roku życia; nie dłuższym niż 14 dni w roku kalendarzowym – opieka nad dzieckiem powyżej 14. roku życia lub innym chorym członkiem rodziny. Łącznie okres wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu opieki nad dziećmi oraz nad innymi członkami rodziny z różnych przyczyn i bez względu na liczbę dzieci i liczbę członków rodziny wymagających opieki, nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Zasiłek opiekuńczy stanowi 80% wynagrodzenia wypłacanego za okres 12 miesięcy kalendarzowych.

Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje?

Na zasiłek opiekuńczy nie można liczyć podczas bezpłatnego urlopu oraz podczas urlopu wychowawczego. Ponadto zasiłek nie przysługuje za okres objęty zwolnieniem lekarskim, podczas którego rodzic wykonywał pracę zarobkową bądź wykorzystywał zwolnienie od pracy niezgodnie z jego celem, a co wykryto podczas kontroli. Należy pamiętać, że zasiłek opiekuńczy przysługuje wyłącznie w przypadku, gdy nie ma możliwości, aby inni członkowie rodziny mogli zapewnić opiekę, wyjątkiem jest sytuacja, gdy chore dziecko nie przekroczyło 2. roku życia, wówczas zasiłek opiekuńczy przysługuje niezależnie od tego, czy są inne osoby spokrewnione, które mogą się nim opiekować.

Jako rodzic możesz korzystać z przywilejów z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym lub chorym, które gwarantuje Ci Kodeks Pracy. Pamiętaj, że za okres, podczas którego opiekujesz się dzieckiem na zwolnieniu lekarskim, przysługuje Ci zasiłek opiekuńczy – wszystkie szczegółowe informacje znajdziesz na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (tu).