Przyszli rodzice nie zawsze dobrze orientują się we wszystkich okołociążowych i okołoporodowych kwestiach. Wielu z nich na przykład nie wie o tym, że przysługuje im bezpłatna opieka położnej środowiskowej ani o tym, że z jej wizyt można korzystać nie tylko po porodzie przy opiece nad noworodkiem, ale również w trakcie ciąży! Czym dokładnie zajmuje się taka osoba i jak wybrać położną środowiskową?

Położna środowiskowa – czym się zajmuje?

Położna środowiskowa nazywana jest także rodzinną lub położną środowiskową podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Taka osoba zajmuje się kompleksową opieką pielęgnacyjną, edukacyjną oraz położniczo-ginekologiczną nad kobietami w warunkach pozaszpitalnych. Zwykle praca położnej kojarzy się tylko z kobietami w ciąży i w połogu, jednak w zakres jej obowiązków wchodzi opieka nad kobietami w każdym wieku, dodatkowo nad noworodkami do drugiego miesiąca życia. Młodym dziewczętom położna POZ może służyć pomocą m.in. w temacie edukacji seksualnej, zwłaszcza w kwestiach antykoncepcji. Natomiast starszym kobietom pomaga w ich trudach związanych ze zmianami towarzyszącymi menopauzie. Ponadto położna środowiskowa może usuwać szwy po operacjach ginekologicznych lub pobierać wymaz cytologiczny. Położna przyjmuje w warunkach ambulatoryjnych (np. w przychodni), jak również odbywa wizyty domowe.

Położna środowiskowa – opieka w okresie ciąży i połogu

Niemniej jednak trzeba przyznać, że największe korzyści z wiedzy położnej środowiskowej mogą uzyskać kobiety oczekujące na poród i świeżo upieczone mamy. Do jej głównych zadań należy bowiem edukacja związana ze wszystkimi zagadnieniami dotyczącymi przebiegu ciąży, prawidłowego odżywiania w tym czasie, konieczności wykonywania badań profilaktycznych. Szczególnie ważnym aspektem pracy położnej środowiskowej jest przygotowanie kobiety do porodu poprzez omówienie z nią jego poszczególnych faz i potencjalnych komplikacji. W trakcie spotkań kobieta zaznajamia się z technikami radzenia sobie z bólami skurczowymi, uczy się prawidłowo oddychać. Może się też dowiedzieć wszystkiego o rodzajach znieczulenia, a także o cesarskim cięciu – kiedy jest wykonywane, jak wygląda zabieg i okres rekonwalescencji.

Im bliżej porodu, tym położna środowiskowa zaczyna bardziej skupiać się na tematach przygotowujących do połogu i karmienia piersią, na potencjalnych problemach laktacyjnych oraz kwestiach związanych z opieką nad noworodkiem. Po porodzie wizyty głównie obejmują kontrolę dobrostanu dziecka i jego rozwoju, a także praktyczne porady: jak kąpać noworodka, jak przewijać i pielęgnować okolicę pieluszkową. Podczas wizyt patronażowych położna środowiskowa powinna również „obejrzeć” mamę, sprawdzić stan rany po cesarskim cięciu lub nacięciu krocza, a także skontrolować stan brodawek i piersi. Warto to jasno powiedzieć, pomoc doświadczonej położnej środowiskowej jest nie do przecenienia. Jej wiedza i rady mogą znacząco ułatwić mamie i tacie ich przygodę z rodzicielstwem.

Jak wybrać położną środowiskową?

Wybór położnej środowiskowej nie jest łatwy. Jak w każdym zawodzie, również tu można spotkać lepsze, bardziej zaangażowane i oddane położne i takie, które aż tak nie przykładają się do swojej pracy. Zawczasu warto więc podpytać znajome o ich doświadczenia z położnymi rodzinnymi. Przed dokonaniem wyboru warto zadzwonić i porozmawiać z położną lub umówić się z nią na spotkanie. Decyzję należy dobrze przemyśleć, położna musi budzić zaufanie i sprawiać, że kobieta czuje się przy niej swobodnie i bezpiecznie.

Dla ciężarnych, które mają problem z tym, jak wybrać położną środowiskową, ułatwieniem może być fakt, że w ciągu roku kalendarzowego można dwa razy zmienić położną, nie ponosząc żadnych kosztów. Kolejna zmiana jest już odpłatna (koszt to 80zł). Warto także wspomnieć, że wybrana położna środowiskowa wcale nie musi pracować w przychodni, do której chodzi ciężarna! To bardzo ważne, gdyż czasem sugeruje się kobiecie, że najlepszym wyjściem jest wybór położnej środowiskowej z jej przychodni! Jedynym warunkiem, aby opieka położnej była bezpłatna, jest to, aby miała ona ważny kontrakt z NFZ.

Kiedy wybrać położną środowiskową?

Wielu rodziców ma problem z tym, kiedy wybrać położną środowiskową. Dobrą informacją jest to, że nie trzeba z tym czekać do ostatniej chwili. Wybór położnej środowiskowej może być dokonany dużo wcześniej w trakcie ciąży – jeszcze w pierwszej połowie. Położna środowiskowa kiedy zgłosić się na pierwsze spotkanie? Refundowane wizyty przysługują od 21. tygodnia ciąży, dlatego do tego czasu trzeba dokonać wyboru i złożyć stosowną deklarację w placówce, w której pracuje położna środowiskowa lub złożyć deklarację w formie elektronicznej.

Ile wizyt położnej środowiskowej?

Od 21. do 31. tygodnia ciąży ciężarnej przysługują refundowane spotkania raz w tygodniu (maksymalnie 10 wizyt), od 32. tygodnia ciąży do rozwiązania – dwa razy w tygodniu (maksymalnie 16 wizyt). Spotkania mogą odbywać się indywidualnie lub grupowo, w domu lub w gabinecie, zależy to od tego, w jakim systemie pracuje położna lub od indywidualnych ustaleń. Ile wizyt położnej środowiskowej przysługuje po urodzeniu dziecka? Po porodzie aż do momentu, gdy dziecko będzie miało dwa miesiące, położna środowiskowa powinna odbyć 4-6 wizyt patronażowych.

Jak wygląda wizyta położnej środowiskowej?

Pierwsza wizyta położnej środowiskowej powinna odbyć się do 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez mamę i dziecko. Podczas wizyt patronażowych położna środowiskowa musi zbadać, zmierzyć i zważyć dziecko, obejrzeć ciemiączko, a także określić wędzidełko. Dokonać oceny zabarwienia skóry, stanu błon śluzowych, stanu kikuta pępowiny, rozwoju psychoruchowego i odruchów noworodka. Powinna również poinformować o takich rzeczach jak to, kiedy i w jaki sposób zapisać dziecko do przychodni, kiedy umówić USG bioderek, a także omówić kalendarz szczepień.

Położna środowiskowa powinna także sprawdzić, jak mama radzi sobie z karmieniem, ocenić przebieg laktacji, techniki przystawiania malucha do piersi oraz efektywność karmienia, ponadto zbadać stan ran poporodowych. Powinna też ocenić relację rodziny z noworodkiem. Konieczne jest również poruszenie kwestii związanych z pielęgnacją i higieną noworodka. Wizyta patronażowa zwykle trwa około godziny.

W Polsce każda kobieta w ciąży ma prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy położnej środowiskowej. Taka opieka obejmuje nie tylko okres po porodzie, ale i czas ciąży. Spotkania mogą odbywać się raz w tygodniu od 21. tygodnia ciąży, powinny one dotyczyć szeroko rozumianej edukacji w zakresie przebiegu ciąży i porodu, a także przygotowań do opieki nad noworodkiem. Pierwsza wizyta położnej środowiskowej u mamy i noworodka powinna mieć miejsce do 48 godzin po ich wyjściu ze szpitala. Rodzice powinni wiedzieć, że nie tylko przysługuje im bezpłatna opieka położnej POZ, ale i to, że wybór położnej środowiskowej zależy wyłącznie od nich! I jeszcze jedno, czasem kobiety zastanawiają się, czy w ogóle jest im potrzebna taka pomoc, odpowiedź jest bardzo prosta – tak, dobra położna środowiskowa to skarb!

Autor: Ewa Krulicka – Blogerka z wieloletnim doświadczeniem, z wykształcenia magister kulturoznawstwa.
Redaktor blogów oraz dużych serwisów o zdrowiu jak i-apteka.pl. Zainteresowania: zdrowie, uroda, naturalne metody leczenia.